Axie Infinity là tượng đài của giới game blockchain với việc dẫn đầu trào lưu "chơi game kiếm tiền" và có lúc sở hữu tới 2,7 triệu lượt người hoạt động hằng ngày. Tuy nhiên, tượng đài này đã bị "một gậy" đánh sập hồi tháng 3/2022 sau vụ hack cướp số tiền mã hóa giá trị hơn 617 triệu USD ở thời điểm đó.

Theo báo cáo mới nhất từ The Block, chúng ta đã biết điều gì gây ra vụ vi phạm bảo mật tầm cỡ quy mô này có thể xảy ra: một hành vi lừa đảo tinh vi được thiết kế trên mạng xã hội LinkedIn nghe thật giống như "một tập phim của Mr.Robot" đã bị xóa. Mới đây, thông tin chi tiết về cụ hacker tấn công vào blockchain của game NFT phổ biến Axie Infinity đã được công bố. Theo đó, các tin tặc tấn công vào hệ thống của game thông qua tin tuyển dụng việc làm lừa đảo trên LinkedIn. Axie Infinity là tựa game của công ty Sky Mavis do người việc phát triển.

undefined

Cụ thể, Cục Điêu tra Liên bang Mỹ (FBI) xác nhận nhóm hacker Lazarus Group của Triều Tiên là thủ phạm tấn công vào Axie Infinity. Thủ đoạn của nhóm hacker này là tạo ra các tin tuyển dụng giả mạo trên LinkedIn nhắm vào nhân viên của Sky Mavis. Sau đó, chúng tiến hành các cuộc phỏng vấn giả và đưa ra một mức lương cực kỳ hào phóng nếu nhân viên chịu bỏ việc ở Sky Mavis sang làm cho chúng.

Cuối cùng, chúng chốt hạ bằng cách gửi file PDF miêu tả offer chính thức. File PDF này chứa mã độc cho nhân viên và khi nhân viên Sky Mavis mở ra hacker sẽ xâm nhập vào máy tính của họ. Tiếp đến, hacker lục tìm trong mạng của Sky Mavis và nắm trong tay bốn trong số chín nút xác thực các giao dịch tài chính trên blockchain Ronin.

Trước đó, Sky Mavis đã tiết lộ rằng hacker đã giành quyền kiểm soát nút xác thực thứ năm từ Axie DAO phi tập trung về mặt lý thuyết nhờ quyết định cho phép Sky Mavis ký các giao dịch trong thời gian đặc biệt từ hồi tháng 11 năm ngoái.

undefined

Hacker đã đánh cắp Ethereum và USDC trị giá hơn 617 triệu USD từ mạng cầu nối Ronin của Axie Infinity. Ronin là một side chain phụ được Sky Mavis sử dụng để kết nối mạng Ethereum (nền tảng công nghệ phi tập thể cho phép người dùng chuyển tiền mã hóa thông qua mạng blockchain) với game Axie Infinity nhằm làm cầu nối hoạt động như một cách để chuyển các mã thông báo ERC - 20 giữa chuỗi Ethereum và Ronin.

NPH Sky Mavis đã tiết lộ hacker đã "cao chạy xa bay" với 173,600 Ethereum và 25,5 triệu USDC, tính theo tỷ giá hiện tại số tiền ảo bị đánh cắp với tổng giá trị lên tới khoảng 617 triệu USD - hơn 14,000 tỷ đồng. Đây có thể là vụ hack tiền điện tử lớn nhất trong lịch sử. Trước đó, vụ hack có giá trị lớn nhất là 611 triệu USD bị đánh cắp từ Poly Network hồi tháng 8/2021.

Trong những tháng qua, Sky Mavis đã tập trung nỗ lực để phục hôi lại. Hiện tại họ đã huy động được 150 triệu USD để hoàn tiền cho người chơi và mở lại các giao dịch trên cầu nối Ronin.

Logan Paul - YouTuber và cũng là võ sĩ đô vật chuyên nghiệp đã chia sẻ cách để có được tấm thẻ và sẽ biến nó trở thành NFT.

Logan Paul đã chia sẻ cách anh ấy mua một thẻ Pokémon Pikachu Illustrator cực kỳ hiếm từ năm 1998, được công ty thẩm định chấm điểm PSA đánh giá là 10 triệu đô la trong một video mới. Paul đã phải bỏ ra một con số siêu khủng là 5.275.000 đô la (hơn 120 tỷ VND) để sở hữu nó.

Kể từ năm 2020, Logan Paul đã chi hàng triệu đô la vào các thẻ Pokémon đắt tiền để phục vụ cho sở thích của mình. Trong trận đấu ở WrestleMania vào tháng Tư, Paul đã trình làng thương vụ mua bán hào nhoáng mới nhất của mình với công chúng - một chiếc thẻ bài Pokémon – Pikachu nổi 3D trị giá 5,2 triệu đô la bằng cách đeo nó trên một sợi dây chuyền vàng to tướng quanh cổ.



Trong video, Paul chia sẻ rằng, anh ấy đã mất hàng tháng trời để có được tấm thẻ. Theo trang web của PSA, đây là thẻ Pikachu Illustrator có tấm 3D nổi duy nhất được biết đến.

Trước khi tham gia WrestleMania, Paul cho biết không có thông tin công khai nào về tấm thẻ cũng như không một ai trong số những người bạn cùng sở thích sưu tầm của anh từng nhìn thấy nó trực tiếp. Tuy nhiên, vào tháng 2 năm 2021, anh ấy nhận được một tin nhắn trên Instagram từ đại diện của chủ sở hữu tấm thẻ và nói rằng anh ấy muốn bán nó.

Lời đề nghị 4 triệu đô ban đầu mà Paul đưa ra đã bị người bán từ chối. Không bỏ cuộc, Paul đã liên hệ với một người bạn chung và thử tìm một ‘mối’ ngon hơn vào 4 tháng sau đó. Họ đã chốt 4 triệu đô la với một tấm thẻ Pikachu Illustrator 9 xếp hạng PSA, mà Paul có thể dễ dàng tìm thấy từ một nhà sưu tập thẻ bài và mua nó với giá 1,25 triệu đô la. Anh ta đã chuyển thẻ và tiền mặt cho Paul và đồng thời ghi nhận một kỷ lục Guinness mới về “Tấm thẻ bài Pokémon đắt nhất từng được bán”.



Mặt khác, tấm thẻ sẽ được chuyển sang dạng giao dịch Blockchain — vào lúc 3 giờ chiều EST ngày 9 tháng 7, nó sẽ được niêm yết để giao dịch trên “nền tảng NFT” Liquid Marketplace do Paul “đồng sáng lập”.

Cựu Giám đốc mảng game của TikTok - Jason Fung vừa ra mắt start-up gaming, mạo hiểm bước chân vào không gian blockchain sau khi quyết định rời bỏ nền tảng mạng xã hội video âm nhạc hơn 1 tỷ người dùng. 

Trước đó, Jason Fung thường được biết đến với vai trò là người đứng đầu bộ phận gaming của TikTok. Cho đến tháng trước, anh đã quyết định từ chức sau 2 năm gắn bó để lên kế hoạch phát triển công ty khởi nghiệp về trò chơi tiền điện tử có tên là Meta0 với tư cách là một trong hai người đồng sáng lập với mục tiêu giải quyết những lỗ hổng trong không gian trò chơi blockchain, đặc biệt là việc phân tách cơ sở hạ tầng. 

Chia sẻ với Reuters, Jason Fung cho hay:

“Hiện tại, nếu bạn nhìn vào bất kỳ nhà phát triển nào triển khai NFT hoặc blockchain trong game, họ phải chọn một blockchain duy nhất, có thể là Polygon, Solana hoặc BNB Chain. Nhưng hãy nghĩ đến một sự lựa chọn khác mang tính tương tác hơn.”

Meta0 bao gồm 6 thành viên chủ chốt cùng 2 nhà sáng lập và công ty đã vừa hoàn tất xong vòng gọi vốn đầu tiên. Dự án đang chuẩn bị cho kế hoạch phát hành token ra công chúng cũng như thúc đẩy các vòng gọi vốn khác với các VC hàng đầu. 

Điều thú vị là Meta0 được ra đời khi TikTok đang dần chuyển hướng sang công nghệ blockchain trong nỗ lực bắt kịp các đối thủ cạnh tranh như Tencent. Bất chấp cảnh báo từ phía chính quyền Trung Quốc, gã khổng lồ công nghệ vẫn quyết tâm chinh phục metaverse. 

Trong những năm qua, số lượng người dùng TikTok đã bùng nổ mạnh mẽ và lượng thời gian họ ở lại ứng dụng cũng vô cùng lớn. Vào tháng 10 năm ngoái, TikTok đã lần đầu tiên ra mắt công chúng bộ sưu tập NFT được tạo nên bởi những nghệ sĩ nổi tiếng. Công ty thuộc sở hữu của ByteDance đã chi nhiều tiền cho các thương vụ mua lại, nổi bật trong số đó là thâu tóm studio game Moonton với 4 tỷ USD. Những nỗ lực của ByteDance đã mang về 1 tỷ USD doanh thu cho mảng game di động trong năm qua. Hiện tại, Tiktok đang tiến hành thử nghiệm tính năng mini game trên ứng dụng của mình.

Theo Insider Intelligence, doanh thu quảng cáo của TikTok có thể lên đến hơn 11 tỉ USD, tăng gấp 3 lần trong năm nay, bỏ xa con số của cả Twitter và Snapchat cộng lại. Gần 6 tỉ USD doanh thu quảng cáo của TikTok năm nay dự kiến đến từ Mỹ, bất chấp những lo ngại về việc dữ liệu người dùng có thể được chuyển sang Trung Quốc.

Ví MetaMask là gì, Ví sao cần thiết để chơi game 9D NFT?
Bất kể bạn là người thích khám phá hay yêu thích Blockchain, hoặc đơn giản bạn là người mới và biết đến, 9D NFT là 1 game đầu tiên mà bạn muốn chơi. Vậy bạn phải tạo cho mình 1 ví để tham gia dễ dàng vào 9D NFT nói riêng và hệ sinh thái Ethereum thì MetaMask là điều mà bạn không nên bỏ qua, mà còn phải tìm hiểu.
MetaMask là một plugin hoặc tiện ích mở rộng trình duyệt miễn phí và an toàn, dùng để truy cập các dApp của Ethereum trên trình duyệt của bạn. MetaMask được cài đặt giống như bất kỳ tiện ích mở rộng nào khác, chỉ mất vài phút để thực hiện.
MetaMask có thể được sử dụng như một ví để giữ token để cho phép người dùng truy cập vào các dịch vụ trên Ethereum.
Nói đơn giản, giống như Paytm, Phone Pay (giữ Fiat) thì MetaMask là một ví tiền điện tử (để giữ tiền điện tử, token ERC20, BEP20) để chứa COGI và tiến hành giao dịch trong game 9D NFT.
Trong thế giới crypto, khi mọi thứ đều phức tạp và gây khó khăn cho người dùng thì MetaMask nổi lên như một vị thần vì nó là một trong những ví Ethereum đơn giản nhất để sử dụng.
Hướng dẫn cài đặt ví MetaMask
Hiện tại, Metamask hỗ trợ trình duyệt Chrome, FireFox, Opera và Brave cũng như các ứng dụng di động. MetaMask được cài đặt chỉ trong vài phút, giống như bất kỳ tiện ích mở rộng trình duyệt nào khác.
Bước 1: Truy cập https://metamask.io/
Bước 2: Click vào nút “Download Now”
Bước 3: Chọn trình duyệt bạn đang sử dụng để cài đặt MetaMask, ở đây chúng ta lấy Chrome làm ví dụ và nhấn “Cài đặt MetaMask cho Chrome”.

Bước 4: Xuất hiện cửa sổ “Add to Chrome”
Bước 5: Nhấp vào “Add to Chrome” sau đó nhấp vào “Add Extension”
Bước 6: Sau khi cài đặt thành công, bạn sẽ nhận được thông báo “MetaMask is successfully added to chrome” và bạn sẽ được chuyển hướng đến trang hiển thị có logo MetaMask.

Hướng dẫn sử dụng Ví MetaMask
Tạo mới hoặc nhập ví đã có vào MetaMask
Bước 1: Trang chủ xuất hiện logo MetaMask (là 1 con cáo), hãy nhấp vào nút “Get Started” để vào hệ sinh thái MetaMask.
Bước 2: Trang tiếp theo sẽ cung cấp cho bạn hai tùy chọn:

Một là nhập ví hiện có bằng cách nhập từ khoá truy cập (seed phrase)Hai là tạo ví mới và seed phrase

Giải thích thêm 1 chút về “Seed-phrase”: là một tập hợp các từ khoá dùng để truy cập ví tiền điện tử của bạn (giống như mình hay gọi password vậy đó)…Một Seed Phrase càng dài thì càng an toàn. Cần lưu ý rằng Seed Phrase khác với Private Key.
Bước 3: Trước tiên, chúng ta sẽ xem cách tạo ví và seed phrase. Click vào nút “Create a wallet”
Bước 4: Bạn sẽ được hỏi có muốn cải thiện MetaMask hay không. Nhấp vào “I Agree” hoặc “No, Thanks” tùy theo lựa chọn của bạn.
Bước 5: Bạn sẽ được yêu cầu tạo một mật khẩu mới bằng cách đồng ý “Terms of Use ”, sau đó nhấp vào “Create”.
Bước 6: MetaMask sẽ cho bạn 12 từ khoá. Cái này dùng để khôi phục lại tài khoản nếu bạn quên password.

Bước 7: Nhấp vào biểu tượng khoá để hiện thị seed phrase của bạn. Bạn nên viết lại để ghi nhớ trong bất kỳ trường hợp nào bạn mất quyền truy cập vào tài khoản.
Lưu ý: Bạn nên giữ seed phrase ở chế độ riêng tư vì bất kỳ ai có được từ khoá đều có thể truy cập vào tài khoản của bạn.
Bước 8: Xác nhận lại từ khoá bằng cách nhập lại lần nữa

Hướng dẫn kết nối ví Metamask với Binance Smart Chain (BSC)

Bấm vào chỗ “Mạng Ethereum Main”, sau đó chọn “Tùy chỉnh PRC



Tiếp theo, điền các thông số sau:

Network Name: Binance Smart Chain

New RPC URL: https://bsc-dataseed.binance.org/

ChainID: 56 hoặc nhập 0x38

Symbol: BNB

Block Explorer URL: https://bscscan.com

Sau đó bấm
 LƯU. và lần sau nếu bạn mua bán, giao dịch trên nền tảng Bep20, chỉ cần bạn chuyển đổi mạng lưới như hình bên dưới để có thể giao dịch được: ví dụ như Pancakeswap….

Chúc các bạn tham gia 9D NFT vui vẻ, và kiếm được nhiều tiền.

(Theo 9DNFT.com)

**KỸ THUẬT GAME BLOCKCHAIN**
Sự xuất hiện và không ngừng trưởng thành của công nghệ Blockchain sẽ làm cho nó có thể phân cấp lưu trữ các tài sản ảo, và quy tắc phân cấp game trở nên khả thi hơn từ góc độ kỹ thuật.
So với game online hiện có, game Blockchain với sự hỗ trợ của công nghệ phân cấp, người chơi sẽ có toàn quyền sở hữu tài sản ảo, nhà phát triển cũng không thể tùy ý thay đổi quy tắc của game. Quan hệ giữa nhà phát triển game và người chơi sẽ thay đổi từ gốc.
**1. So sánh game online hiện có với game Blockchain:**
Điều này cũng có nghĩa là, tài sản kỹ thuật số sẽ tiếp cận với tài sản thực hơn, có thể được sở hữu bởi người chơi/người dùng. Và đầu tư của người chơi vào tài sản kỹ thuật số, cũng sẽ giống như cày cấy ở hiện thực, chế tác thủ công mỹ nghệ, vẽ tranh, giá trị tài sản có thể giao dịch.
Các nhà phát triển game Blockchain cũng sẽ chỉ thiết lập các quy tắc game. Đạo cụ game ban đầu có thể được chế tác bởi nhà phát triển, nhưng việc phát triển tiếp theo có khả năng phần lớn sẽ giao cho người chơi và cộng đồng hoàn thành. Người chơi game Blockchain nếu không muốn chơi game này, bất kỳ lúc nào cũng có thể chọn thoát khỏi game. Tài khoản game và đạo cụ trong game có thể bán theo ý muốn. Người chơi sẽ không có bất kỳ tổn thất nào.
**Cho nên có thể cho rằng sự khác biệt cốt lõi giữa game Blockchain và game online hiện tại là ở chỗ:**
Quy tắc và dữ liệu rất minh bạch và khó thay đổi
Người chơi có quyền sở hữu tài sản kỹ thuật số
Thiết lập cộng đồng là mấu chốt thành bại của game
Và điều này thật ra đã rất giống những game truyền thống như bóng rổ, bóng đá.
Quy tắc thi đấu bóng rổ, bóng đá đối với tất cả người chơi đều rất rõ ràng, và thông thường không thể tùy ý thay đổi. Ít nhất không thể thay đổi trong 1 trận đấu hoặc 1 mùa đấu.
Cầu thủ có quyền sở hữu tuyệt đối về giày, áo, thậm chí là danh tiếng và fan hâm mộ của bản thân.
NBA, UEFA Champions League, WorldCup là hoạt động do cộng đồng người chơi tổ chức, là yếu tố cốt lõi mang lại nhiều sinh lực và doanh thu cho game.
**2. Quy tắc và các phần liên quan** Source code của game/Quy tắc hoàn toàn công khai trên mạng Ethereum, tất cả người chơi đều có thể nhìn thấy.
Ví dụ đội ngũ cho biết mèo mã 0 (gen 0) sẽ chỉ có 45000 con, vậy con số này chúng ta có thể tiến hành xem trong hợp đồng thông minh. Ví dụ hình bên dưới:
**Tài khoản và đạo cụ**
Tài khoản game là địa chỉ ví của Ethereum, và không bị nhà phát triển game kiểm soát.
Mỗi một con mèo nhỏ đều là 1 ERC 721 token, người chơi có thể tự do sinh đẻ, bán hoặc cho tặng. Nhà phát hành hoặc bất cứ ai khác đều không có quyền can thiệp. Thậm chí xuất hiện một nơi sở giao dịch phi chính thức.
**Những thay đổi này, cũng đã thay đổi hoàn toàn mối quan hệ giữa nhà phát triển và người chơi trong game online.**
Chúng ta có thể tin rằng, game Blockchain sẽ đưa game trở lại dáng vẻ nên có của nó. Người chế tác game có thể thông qua hợp đồng thông minh thiết kế một bộ quy tắc game lâu dài không suy yếu giống như bóng rổ, cờ tướng; Nhà sản xuất đạo cụ thông qua cung cấp đạo cụ game tham gia vào game và hưởng lợi; Nhà điều hành cộng đồng tham gia game thông qua tổ chức sự kiện và thi đấu.
Và người chơi sẽ tận hưởng được một game thuần túy. Giống như những đứa trẻ chơi bịt mắt bắt dê đơn giản, muốn chơi thì chơi, muốn đi thì đi. Mọi nỗ lực được thực hiện ở trong game đều có thể nhận được hoàn trả về vật chất và tinh thần tương ứng.
Đương nhiên, game Blockchain hiện tại còn có rất nhiều điểm thiếu sót. Tuy nhiên phương diện này bị kỹ thuật cơ bản chưa hoàn thiện của Blockchain giới hạn, mặt khác sản phẩm game Blockchain cũng cần đánh bóng trong thời gian cần thiết.
**3. Game Blockchain hiện tại** Trừ khi giải quyết được công nghệ cơ bản được tạo ra chuyên dùng cho game, nếu không bản thân nội dung game có thể sẽ không có tính dung hòa với Blockchain. Nhưng sức tưởng tượng của thế giới bên ngoài với Blockchain thực ra là một công cụ hỗ trợ bên ngoài game, chẳng hạn như đạo cụ, giao dịch cho đến phát hành, marketing game. Trong đó dường như có giá trị thực tế với người chơi, không gì ngoài 3 mục sau: Token hóa đồng game, tài sản ảo và phần mềm can thiệp bên ngoài.
Tài sản game hiện tại về cơ bản thuộc về hệ thống đóng kín, thiếu đi tính phổ biến, giống như tài sản ảo điểm số trang Blizzard và đồng Q Tencent, cho dù có tính linh hoạt nhất định, nhưng chúng chỉ giới hạn trong ma trận sản phẩm của riêng họ, và hành vi giao dịch giữa các người chơi cũng tương đối hạn chế.
Đối với những game “riêng biệt” này, nếu Blockchain trở thành môi giới giao dịch tạo ra nơi giao dịch đạo cụ game, thiết lập 1 hệ thống tiền tệ đáng tin cậy trong toàn bộ ngành công nghiệp game, vậy có nghĩa là các đạo cụ game hoặc tiền xu game đều có thể tiến hành trao đổi với nhau thông qua token. Ngoài ra, còn có thể tạo ra tính năng kích thích kinh tế, người chơi chơi game có thể nhận được token, bản thân token này có khả năng tăng giá trị.
Trí tưởng tượng này dĩ nhiên rất tốt, nhưng khi thực hiện nó không chỉ là vấn đề công nghệ.
Thứ nhất, Blockchain coi trọng sự phân cấp, nếu một nơi giao dịch như vậy được sinh ra trong thế giới ảo của game, nơi giao dịch này sẽ trở thành một nền tảng tập trung tuyệt đối, nhà sản xuất game sẽ chấp nhận được không?
Thứ hai, mỗi dự án game có các tài sản ảo được token hóa riêng của mình, giữa chúng lại dùng tiêu chuẩn thế nào để trao đổi?
Thứ 3, đòi hỏi các game quy mô nạp thẻ lớn phát triển thành Blockchain rất khó khăn, minigame có thể phát triển thành Blockchain, bản thân không có nhu cầu giao dịch quá lớn, vậy giá trị của nơi giao dịch này rốt cuộc phải lớn như thế nào?
Ngoài tính lưu thông, tài sản ảo trong game còn có hai không gian tưởng tượng khác, cho phép người dùng có một bộ sưu tập kỹ thuật số thực sự không thể sao chép và 100% phụ thuộc vào quyền sở thuộc, cũng như giữ được khối tài sản ảo này khi bị đóng server đột ngột.
Những điểm này chắc chắn đã đạt được hầu hết nhu cầu của người chơi. Một ứng dụng Blockchain mà nhà sản xuất game lớn Ubisoft đang khám phá là nội dung DLC game, DLC có thể mang lại nhiều nội dung game hơn cho gamer, ví dụ như ngoại hình các nhân vật mới hoặc các chương game mới... Phải nói rằng tính độc đáo và duy nhất này thực sự có thể khơi dậy sự hứng thú của người chơi, và các nhà sản xuất trong nước cũng đang thử tung ra vật phẩm như các đạo cụ chuyên dùng…
Tuy nhiên, có điều đáng suy ngẫm chính là, với tính không thể phá hoại của thỏa thuận Blockchain làm cho quyền sở hữu tài sản trong Blockchain rõ ràng, nó sẽ không biến mất vì sự ngừng hoạt động của server game, nhưng một khi ngừng server game, hoặc chu kỳ sinh mệnh của game sắp kết thúc, người chơi không muốn chơi nữa, phần tài sản ảo được bảo lưu lại này còn có bao nhiêu giá trị? Suy cho cùng tài sản game vẫn còn phụ thuộc nhiều vào sự tồn tại của sản phẩm, nếu sản phẩm không tồn tại nữa, cuối cùng thứ mà người chơi nhận được cho dù là chuỗi mã số duy nhất, nhưng nó còn giá trị giao dịch bao nhiêu chứ? Cũng giống như tên miền, mỗi tên đều có giá trị, nhưng chỉ cần không ai mua sẽ vô dụng trong tay của bạn.
Dĩ nhiên, Blockchain đã đánh đòn mạnh về sự tiện lợi mà phần mềm bên ngoài mang lại cho các nhà sản xuất game, vẫn đáng phải thừa nhận điều này.
Theo số liệu cho thấy, hiện tại toàn cầu mỗi ngày có hơn 2,3 tỷ người đang chơi game trên thiết bị và nền tảng khác nhau, chỉ có 6% người chơi nhận được lợi ích từ giao dịch của đạo cụ, lợi nhuận nhận được vào khoảng 4 tỷ USD. Với sự xuất hiện của công nghệ Blockchain, giới trong ngành cho rằng có thể khiến 94% người chơi còn lại tham gia vào trong đó, hay nói cách khác, giao dịch tài sản của liên kết game sẽ có thể thực hiện được.
Không chỉ giao dịch tài sản có thể khiến lợi ích của người dùng và game liên kết được với nhau, theo các báo cáo liên quan, Hero Interactive và Kingnet Networks đang bắt tay vào một dự án Blockchain, cung cấp cho người dùng kênh này, người dùng thông qua các cách thức như sáng tạo và công bố nội dụng, phổ biến nội dung, đánh giá nội dung… nhận được điểm cống hiến, sau đó thêm điểm cống hiến vào Blockchain và từ hợp đồng thông minh phân bố hoàn trả quyền lợi, có nghĩa là sẽ thưởng cho người tham gia đóng góp cho sự xây dựng nội dung.
Từ một vài dự án Blockchain có thể thấy được, chúng đều đang ra sức dùng tiền khích lệ sự tham gia của người chơi, tuy bảo đã mang lại càng nhiều quyền chủ động cho người chơi, nhưng thực sự mà nói rốt cuộc vẫn là tăng độ nóng cho dự án Blockchain. Cũng giống như kênh dịch vụ tổng hợp của Hero Interactive, về bản chất là các nhà sản xuất game muốn mượn điều này để loại bỏ cục diện ngành Tencent, NetEase phát hành độc quyền, nếu thử nghiệm có hiệu quả sẽ có thể giảm mạnh giá thành của game.
Nhưng xuất phát từ góc độ của người chơi, nếu mỗi một sản phẩm game hoặc cộng đồng nội dung đều dùng phương thức khác nhau thưởng cho người chơi, thực ra có thể sẽ gây ra sự phiền hà nhất định cho việc trải nghiệm game của người chơi, cũng chưa kể đến chuyện liệu nó sẽ tạo ra nhiều nhà đầu cơ hay không, một khi có người chơi nhận được không ít lợi ích bên trong này, chắc chắn sẽ khiến càng nhiều người bắt chước theo, lúc đó cả không khí game chắc hẳn cũng biến đổi, thành ra thứ người chơi khoe khoang không phải là đạo cụ hiếm, mà chính là mỗi ngày kiếm được bao nhiêu tiền.
Thế giới game như vậy phải chăng giống với vòng tròn tiền tệ hiện giờ?
Một vấn đề khác không thể bỏ qua là liệu game Blockchain có thể nhảy ra khỏi vòng đời của bản thân game hay chu kỳ sinh mệnh của nó hay không, thực ra Blockchain vẫn đang ở giai đoạn duy trì hình tượng, một khi tín ngưỡng với Blockchain sụp đổ, những game này sẽ đi đâu về đâu?
Nói tóm lại, ý thức chi trả của người chơi trên thị trường vẫn ở giai đoạn bồi dưỡng, game có thuộc tính tài chính khó tránh sẽ khiến rất nhiều người dùng chùn bước, cùng lúc các nhà sản xuất game đang áp dụng theo Blockchain, lẽ đương nhiên đó là phải xem xét nhu cầu của người chơi, chứ không phải hùa theo tập thể.
**4. Tương lai của game Blockchain**
“Trong lĩnh vực game Blockchain, phương hướng star-up của năm 2017 đa phần lấy sản phẩm game làm chủ đạo. Sản phẩm ra đời cần sự hỗ trợ của cơ sở nền móng Public Blockchain, nhưng hiện tại phần lớn các Public Blockchain thông dụng đều khó lòng hỗ trợ tốt về mặt kỹ thuật cho game, đặc biệt là đối với MMOG. Do đó, cơ sở nền móng là “nút thắt” lớn nhất hạn chế sự phát triển của game Blockchain, cũng là phương hướng start-up chính của game Blockchain năm nay.” Đồng sáng lập PlayBlock – Hà Hiểu Tinh đã nói khi nhận lời phỏng vấn cho “San Sheng”.
Theo tìm hiểu, web giải trí thông minh định vị PlayBlock chính thức ra mắt vào 31/5, hiện tại đã nhận được nguồn vốn lên đến hàng triệu RMB. Hai người đồng sáng lập – Hà Hiểu Tinh và Hàn Nguy Quân đều từng làm việc ở team phát triển game “QQ Huyền Vũ”, lần lượt đảm nhiệm vị trí giám đốc sản phẩm và kỹ thuật. Thời gian đầu, công ty sẽ tập trung chủ yếu ở việc cung cấp 1 cơ sở nền móng tầng thấp nhất thích hợp hơn cho game Blockchain, bao gồm công nghệ phát triển phía network, lưu chuyển giá trị thực dụng… , thời kỳ sau sẽ dần dần lấn sang các nội dung khác của lĩnh vực giải trí
**Blockchain cần game**
“Phân cấp” là niềm tin chính của người làm nghề Blockchain, cũng trở thành cơ sở cho nhiều game Blockchain miêu tả bức tranh màu xanh tương lai – giải quyết vấn đề tín nhiệm giữa người chơi với người chơi, người chơi với doanh nghiệp game, các hành vi như giao dịch sản sinh số học, quy tắc game… đều do hợp đồng thông minh thực hiện, công khai minh bạch.
Hà Hiểu Tinh cho rằng, hiện có 1 vấn đề rất lớn trong sinh thái ứng dụng của Blockchain là, ngoài giao dịch tiền tệ chữ số - loại kinh doanh đầu tư thuần túy này ra, không có ứng dụng nào có thể duy trì thu hút người dùng sử dụng. Mà game là lĩnh vực ứng dụng có khả năng giải quyết vấn đề này đầu tiên nhất, các đặc tính như thú vị, dễ chơi… của nó có thể giảm yêu cầu trình độ của người dùng vào game một cách tối đa, hơn nữa rất dễ khiến người chơi duy trì đầu tư thời gian vào game.
 *Hình ảnh bản test “Tiểu P Bộ Lạc” của cộng đồng DApp*
Do đó, sau khi PlayBlock Chain ra mắt, DApp cộng đồng sẽ tung “Bộ lạc tiểu P” vào đầu tháng 6, game thám hiểm mê cung “Mê cung Bullock” – sản phẩm game đầu tiên được cộng đồng phát triển “thai nghén” cũng sẽ tiếp tục ra mắt vào tháng 7.
“Hiện tại lịch sử phát triển của Blockchain và Internet có điểm tương đồng, kỹ thuật tầng thấp không ngừng phát triển, băng thông không ngừng mở rộng, nhưng điều thật sự khiến người ta ý thức được Internet làm cho cuộc sống thay đổi là bắt đầu từ sự xuất hiện của ứng dụng mang tính toàn dân dạng như E-mail”. Hà Hiểu Tinh nhận thấy, Blockchain hiện tại giống như Internet 20 năm trước, nhưng khác biệt ở chỗ sự phát triển của nó sẽ nhanh chóng hơn.
**Cơ sở nền móng là “nút thắt” lớn nhất**
Cho dù là “Cryptokitties” đang hot, nhưng cũng bị không ít người làm game cho rằng chỉ là 1 dạng trao đổi và cài đặt số liệu chứ không là một game thật sự.
 *Game Blockchain “Cryptokitties”*
“Xét về lý thuyết, bạn hoàn toàn có thể tạo nên trải nghiệm hư ảo đẹp đẽ hoành tráng trong game Blockchain.” Hà Hiểu Tinh nói: “Chỉ là rốt cuộc bạn cần đưa những cách tính toán về tài sản, giao dịch ảo và trọng tâm để liên kết với Blockchain ở mức độ thế nào. Trong cơ sở nền tảng hiện tại, kết hợp càng nhiều thì hạn chế phải chịu càng nhiều.”
Trên thực tế, kỹ thuật Blockchain được dùng rộng rãi hiện nay vẫn chưa đạt đến tiêu chuẩn dùng cho sản phẩm game thương mại. Do đó các dự án Public Blockchain thông dụng như EOS, Ethereum, Bitcoin… vì phải quan tâm đến yêu cầu thông dụng của các loại ứng dụng, nên việc hỗ trợ đối với các ứng dụng cụ thể không nhanh chóng và tiện lợi.
Hạn chế này được thể hiện ở nhiều phương diện, như về lượng xuất nhập và tính mở rộng, TPS (Tức số lượng giao dịch có thể xử lý trong 1 giây, con số này càng lớn có nghĩa việc xử lý giao dịch càng nhanh) của Bitcoin:Ethereum:EOS lần lượt là 7:15:1000, nó dường như không thể thỏa mãn được yêu cầu trước mắt của game đối với năng lực tính toán. Ngoài ra, hiện tại thời gian hưởng ứng của giao dịch và thực hiện logic nhanh nhất khoảng chừng từ mười mấy giây đến 1 phút. “Nếu trong game Texas Hold'em, người dùng nhấp xuất bài xong 1 phút mới xuất hiện tương tác, đó dường như là điều không thể tưởng tượng được.”
Đây cũng là nguyên nhân PlayBlock hi vọng làm từ cơ sở nền móng trước, rồi dần dần xây dựng sinh thái ứng dụng Blockchain.
“Hiện tại, đầu tư và tăng tốc cơ sở nền móng là 1 đặc điểm lớn nhất của ngành trong năm nay, mọi người đều hi vọng làm ra Public Blockchain tốt hơn để hỗ trợ xây dựng cả 1 sinh thái ứng dụng.” Hà Hiểu Tinh bày tỏ, hiện TPS của PlayBlock khoảng 4000, hơn nữa còn có tính mở rộng khá mạnh mẽ.
Một mặt, game truyền thống đã có một bộ hệ thống hoàn thiện, đang chờ sự trưởng thành của cơ sở nền móng Blockchain; mặt khác, Blockchain cũng đang chờ đợi sự ra đời của các ứng dụng trong đó bao gồm cả game. Điều này khiến không ít công ty trong và ngoài nước như Gamechain System, Super Game Chain… cũng đang cật lực đẩy Mainchain của ngành game.
“Cùng với từng bước trưởng thành của kỹ thuật, cơ sở nền móng cũng dần hoàn thiện, game sẽ dần sản sinh hình thái, dạng thức mới trong sự dung hợp với Blockchain. Tương lai thật sự sẽ như thế nào, rất nhiều khả năng khác nhau, tôi cũng không biết, toàn ngành cần cùng nhau tìm kiếm.” Hà Hiểu Tinh nói: “Thời gian này có thể cần 3 đến 5 năm.

Theo thông tin của Youxiguancha, thuật ngữ blockchain đã trở thành tâm điểm gây chú ý trong ngành công nghiệp game từ cuối năm 2017. Những công ty cả lớn và nhỏ đều hy vọng tìm ra hướng đi mới thông qua blockchain. Kết quả là game blockchain với nhiều chủ đề và chủng loại đã bắt đầu xuất hiện. Còn với game thủ họ có thực sự cần một game blockchain hay không?
Vào ngày 27/3 dự án NetEase Planet của NetEase đã chính thức ra mắt sản phẩm **Black Diamond** bán đấu giá kéo dài 4 ngày. Người dùng có thể sử dụng "Black Diamond" để chào giá các đạo cụ khác nhau được cung cấp bởi dịch vụ này như thịt lợn đen NetEase, chậu thép không gỉ, 4 bộ vải đay...
Tuy rằng trước khi diễn ra sự kiện người chơi rất nhiệt tình nhưng song song họ vẫn nghi ngờ. Có những cư dân mạng đã nói rằng thu thập được 40 viên Kim Cương Đen trong 1 tháng cũng không thể đổi được cái chậu thép không gỉ. Còn có người chơi cho rằng NetEase Planet chẳng qua chỉ là tên của blockchain, nhằm truyền thông các sản phẩm của NetEase và thu thập thông tin người dùng. Trò đấu giá thực ra chỉ là mẹo để quảng cáo tiếp thị.
Việc này không tránh được sự tiếc nuối của người chơi NetEase Planet, việc sử dụng blockchain vốn dĩ chỉ là một hình thức biến tướng của shopping online, và nếu người chơi không muốn mua thịt heo, chậu thép không gỉ thì chẳng phải mấy viên Kim Cương Đen này vô giá trị sao?
Blockchain không ngừng hot và NetEase cũng bắt đầu cảm thấy lo lắng về sự thay đổi này. Động thái này có ý nghĩa gì trong game blockchain chăn nuôi “Thế giới động vật”? Đương nhiên vấn đề khó tránh khỏi là phải đối mặt với nhiều người chơi khi một game blockchain bị thổi phồng nhưng thực tế chỉ có mỗi gameplay như thế này?
Nếu vậy game blockchain người chơi vô cùng thất vọng, có lẽ nói cách khác nó không phải là game của người chơi ngay từ ban đầu.
**Người chơi không cần các trò chơi blockchain của các nhà đầu cơ**
Có lẽ tất cả các trò chơi blockchain trên thị trường ngày nay bắt nguồn từ CryptoKitties, hay còn gọi là Mystery love cats (Game nuôi mèo ảo kiếm tiền thật - mèo mã hóa dựa trên công nghệ blockchain và giao dịch = ETH).
Vào tháng 11 năm ngoái, studio thiết kế Axiom Zen đã giới thiệu trò chơi CryptoKitties, chỉ vỏn vẹn trong vòng 1 tháng đã thu hút được một lượng rất lớn người dùng, giao dịch và nuôi mèo ảo trên **CryptoKitties** chiếm 20% trong Ethereum, khiến cho nó xuất hiện sự quá tải.
Nếu bạn dùng tiêu chuẩn của một game để so sánh CryptoKitties thì 20 vạn người dùng đăng ký vào game này không thể gọi là quá hot. Nguyên nhân chủ yếu là do game này khống chế lượng người dùng tham gia. Người dùng cần có 1 lượng nhất định ETH và có thể hiểu rõ được các giao dịch OTC, tài khoản tiền tệ, khóa bảo mật MetaMask, và những thông tin chuyên môn về khóa công khai, khóa bảo mật về giao dịch tiền kỹ thuật số.
Tuy nhiên điều trớ trêu là ý định ban đầu của các nhà phát triển khi tạo ra trò chơi này là hi vọng thông qua game người dùng có thể tăng thêm kiến thức về blockchain chứ không phải là tạo cơ hội cho những nhà dầu cơ mua bán giá trị của blockchain nhằm trục lợi. Điều này cũng dẫn đến một vấn đề cốt lõi là khi thế giới ủng hộ cho blockchain sẽ làm đảo lộn ngành công nghiệp game, cho dù các sản phẩm game này dành cho người chơi thông thường hay các nhà đầu cơ? Hoặc liệu hai nhóm có tồn tại mối liên kết để chuyển biến?
Bản chất của vấn đề này cũng là liệu các trò chơi blockchain có thể vừa chơi kiêm đầu cơ hay không.
Theo quan điểm của những người chơi bình thường họ đều cho rằng game Blockchain không phải là game bởi vì chúng gần như không có khả năng chơi. Mặc dù hiện tại chúng thích hợp cho những game blockchain thể loại nuôi thú, kinh doanh nhưng có thể nói rằng “nuôi ếch” thú vị hơn nuôi chó, mèo. Hơn nữa, những trò chơi này thường không được phát triển bởi các nhà phát triển trò chơi truyền thống. Họ chỉ đơn giản là RD của các công ty tài chính hoặc các dự án tài chính lớn.
Sau khi qua giai đoạn thử nghiệm liệu game blockchain có đa dạng thể loại hơn không? Mặc dù bây giờ chưa thể đưa ra kết luận nhưng dường như có thể nhận định CryptoKitties có thể dẫn đến sự sụp đổ của Ethereum. Làm sao để có thể hỗ trợ những game hạng nặng (những game cần nhiều sức lực, tiền bạc, trí tuệ người chơi).
Người chơi thông thường sẽ dừng lại vì trải nghiệm chơi game tệ, và nghĩ ngược lại rằng nếu các trò chơi blockchain thêm nhiều gameplay, điều này có ý nghĩa gì đối với các nhà đầu cơ? Nó có thể là quá mức cần thiết, bởi vì làm như vậy không mang lại sự tiện lợi hoặc giá trị mới cho các giao dịch của người chơi. Thay vào đó, nó có thể làm tăng gánh nặng cho blockchain.
Chung quy lại người chơi game thông thường với người chơi game blockchain có sự trùng hợp ngẫu nhiên. Bởi vì sự tồn tại của ngưỡng này không cao, ngay cả khi ngưỡng này dần dần được hạ xuống trong tương lai, mâu thuẫn giữa "giá trị" của hai bên cũng dẫn đến sự chuyển đổi khó khăn.
**Blockchain có thể giải quyết được vấn đề nan giải của người chơi không?**
Trừ khi tạo ra kỹ thuật cơ bản đặc biệt dành cho game nhằm giải quyết vấn đề, nếu không có thể dẫn đến việc nội dung game không tương thích với blockchain. Nhưng sức tưởng tượng của thế giới đối với blockchain trên thực tế là công cụ bổ trợ bên ngoài game. Ví dụ item, giao dịch cũng như phát hành, quảng cáo game... Trong số đó những thức thực sự đem lại giá trị cho người chơi chỉ có 3 thứ: token hóa đồng tiền game, tài sản ảo và plugin.
Hiện tại tài sản game về cơ bản được nằm trong một hệ thống khép kín, thiếu tính phổ biến, như tài sản ảo Blizzard.com và Tencent Q. Tuy nó cũng có một mức độ linh hoạt nhất định nhưng cũng chỉ giới hạn trong những sản phẩm trong nhà, và hành vi giao dịch giữa mọi người cũng tương đối hạn chế.
Đối với mỗi game “đảo hoang”, blockchain được sử dụng như một khu thương mại trung gian để tạo ra nơi giao dịch đạo cụ trong game. Việc thiết lập hệ thống tiền tệ đáng tin cậy trong toàn ngành công nghiệp game có nghĩa là item hoặc tiền ingame trong mỗi game có thể chuyển hóa qua lại lẫn nhau thông qua token. Ngoài ra, còn có tiềm năng cho các ưu đãi kinh tế, người chơi còn có thể nhận được các token khi chơi game. Bản thân những token này có thể sẽ tăng giá.
Tưởng tượng thì rất dễ dàng và đẹp đẽ nhưng thực hiện sẽ gặp phải nhiều vấn đề rắc rối như vấn đề kỹ thuật. Thứ nhất, blockchain thúc đẩy sự tập trung, nếu giao dịch được sinh ra trong thế giới ảo của game, việc giao dịch sẽ trở thành một nền tảng trung tâm tuyệt đối. Các nhà phát triển game sẽ tiếp cận chứ? Thứ 2, mỗi dự án game đều có các tài sản ảo được token hóa của riêng mình. Vậy dùng tiêu chuẩn gì để trao đổi giữa những token đó? Thứ 3, các game quy mô lớn cochain rẩt khó khăn, có thể có những game nhỏ được cochain nhưng bản thân vốn dĩ không cần đến những giao dịch lớn, giá trị những nơi giao dịch rốt cuộc là bao nhiêu?
Ngoài tính thanh khoản, tài sản ảo trong game có hai loại không gian. Đầu tiên là để cho phép người dùng có một bộ sưu tập kỹ thuật số thực sự không thể nhân rộng được và 100% quyền sở hữu. Thứ hai, nếu game dừng đột ngột thì những tài sản ảo của người chơi vẫn được đảm bảo giá trị.
Hai điểm này chắc chắn đã nhắm đúng vào yêu cầu của đại đa số người chơi. Một ứng dụng blockchain mà game Ubisoft Entertainment khám phá là nội dung trò chơi DLC, DLC có thể mang lại nhiều nội dung game hơn cho người chơi, chẳng hạn như sự xuất hiện của nhân vật mới hoặc chương cốt truyện mới. Phải nói rằng tính độc đáo và độc đáo này thực sự có thể khiến người chơi chú ý đến và các nhà sản xuất trong nước cũng đang cố gắng tung ra các vật phẩm, item... độc quyền.
Tuy nhiên nó là một điểm cần nghi vấn, bản chất không thể huỷ diệt của giao thức blockchain làm cho quyền sở hữu trong chuỗi rõ ràng. Nó sẽ không biến mất vì máy chủ trò chơi ngừng hoạt động. Mặc dù điều này là chắc chắn một khi trò chơi đã dừng lại hoặc tuổi thọ game sắp kết thúc và người chơi không muốn chơi nữa thì giá trị của những tài sản ảo được lưu trữ là bao nhiêu? Rốt cuộc tài sản trò chơi vẫn còn phụ thuộc rất nhiều vào sự tồn tại của sản phẩm. Nếu không có sản phẩm nào tồn tại thì điều cuối cùng người chơi nhận được chỉ là một chuỗi mã độc nhất vô nhị, và có trị giá bao nhiêu? Giống như các tên miền, mỗi tên có giá trị, nhưng miễn là không ai mua nó, nó sẽ nằm trong tay bạn.
Tất nhiên blockchains xứng đáng được công nhận rằng nó đã giúp những nhà làm game chống lại plugin.
**Người chơi có theo đuổi sự tối đa hóa lợi ích của tài sản game không?**
Theo thống kê có hơn 2,3 tỷ người chơi game trên các nền tảng và thiết bị khác nhau mỗi ngày. Chỉ có 6% gamers được hưởng lợi từ việc kinh doanh item, lợi nhuận khoảng 4 tỷ USD. Sự xuất hiện của công nghệ blockchain đã được các nhà sản xuất ngành công nghiệp xem xét để cho phép 94% số người chơi tham gia. Nói cách khác, giao dịch tài sản liên game có khả năng sẽ được thực hiện.
Các giao dịch tài sản có thể kết nối với doanh thu trò chơi. Theo các báo cáo liên quan Hero Entertainment đã hợp tác với Kingnet trong một dự án blockchain. Đây là một nền tảng dịch vụ tích hợp cung cấp cho người dùng dòng thông tin, nền tảng game và thông tin cộng đồng. Trên nền tảng này, người dùng đóng góp giá trị bằng cách tạo và up nội dung, public nội dung và bình luận nội dung. Giá trị của khoản đóng góp sau đó được ghi vào khoản chênh lệch và phần thưởng ngang hàng được chỉ định bởi hợp đồng thông minh, nghĩa là nền tảng này sẽ thưởng cho người tham gia đóng góp vào việc xây dựng nội dung.
Như có thể thấy từ một số dự án blockchain tất cả đều cố gắng sử dụng tiền để kích thích sự tham gia của người chơi. Mặc dù cho người chơi nhiều quyền chủ động hơn nhưng thực tế chỉ là tăng độ hot cho các dự án blockchain. Giống như nền tảng dịch vụ tổng hợp của Hero Entertainment, về cơ bản các công ty trò chơi muốn thoát khỏi sự độc quyền của Tencent và NetEase. Nếu thử nghiệm có hiệu quả, nó sẽ giảm đáng kể chi phí game.
Nhưng từ quan điểm của người chơi nếu mọi sản phẩm game hoặc nội dung xã hội đều khen thưởng theo những cách khác nhau thì thực tế có thể sẽ gây phiền phức đến trải nghiệm của người chơi trong game. Chưa kể khả năng nó sẽ tạo ra nhiều nhà đầu cơ, một khi một người chơi nhận được rất nhiều lợi ích từ nó chắc chắn sẽ dẫn đến nhiều người hơn làm theo. Lúc đó toàn bộ môi trường game đã bị thay đổi. Người chơi không còn khoe những món hàng hiếm, mà là họ kiếm được bao nhiêu tiền mỗi ngày.
**Thế giới game như vậy có giống với vòng tròn tiền tệ hiện tại không?**
Một vấn đề khác không thể bỏ qua là, game blockchain có thể thoát khỏi vòng đời của bản thân game không, hay nói cách khác là vòng đời của nó không, thực ra blockchain duy trì ở thời điểm hưng thịnh, nhưng một khi niềm tin vào blockchain sụp đổ những game này sẽ đi về đâu?
Tóm lại, ý thức trả phí của người chơi vẫn đang ở giai đoạn lưng chừng, game thiên về nạp thẻ khó tránh khỏi việc khiến một lượng lớn người dùng lưỡng lự, các công ty game cùng với việc sử dụng blockchain, cũng nên xem xét nhu cầu của người chơi, chứ không phải bị rơi vào tình trạng hô hào theo tập thể.

Blockchain là chủ đề đang vô cùng nóng trên toàn cầu hiện nay. Nó cùng với Bitcoin và tiền kỹ thuật số trở thành đề tài bàn luận trên rất nhiều mặt báo và trong những cuộc trò chuyện của mọi người. Tuy nhiên, khi nói về blockchain vẫn còn nhiều tranh cãi. Có người lo lắng rằng Bitcoin có thể chỉ là bong bóng, nhiều người cho rằng công nghệ phía sau nó là một sự đột phá, và công nghệ ấy sẽ tiếp tục con đường của mình cho đến khi được chấp nhận và tích hợp với Internet.

Thậm chí, Jamie Dimon, CEO của JP Morgan, người đã gay gắt phản đối Bitcoin và gây ra nhiều lo lắng cho cộng đồng tiền kỹ thuật số cũng đã đồng ý rằng, công nghệ DLT (công nghệ sổ cái phân tán - distributed ledger technology) có tiềm năng rất lớn để thay đổi ngành tài chính và các ngành khác. Hơn nữa, JP Morgan cùng với nhiều ngân hàng đã tiến hành kiểm tra blockchain cho những trường hợp sử dụng khác nhau trong thực tế.

Vậy thì Blockchain thực chất là gì? Nó có thể ứng dụng vào những lĩnh vực nào trong cuộc sống và tại sao nó lại được quan tâm như vậy?

Lưu ý: Bài viết rất nhiều từ và hơi hại não, hãy uống một cốc nước và để đầu óc thật thoải mái trước khi bạn sẵn sàng tìm hiểu về công nghệ blockchain này.

Blockchain là gì?

Blockchain là một sổ cái kỹ thuật số được phân chia hay dễ hiểu hơn là cơ sở dữ liệu trong một mạng. Sổ cái được chia sẻ cho những người tham gia vào mạng lưới. Điều này cho thấy rằng trong toàn bộ hệ thống không phải chỉ có một vị trí duy nhất, một tài liệu có thể làm căn cứ đáng tin (authority) duy nhất, vì những lần sao chép cùng một phiên bản sổ cái được đặt ở nhiều nơi.

Tất cả các bản sao này được cập nhật khi dữ liệu hoặc giao dịch mới được ghi vào blockchain thông qua sự đồng thuận của tất cả mọi người tham gia. Người đào có trách nhiệm phê duyệt các giao dịch và giám sát mạng bằng cách giải quyết các công thức tinh vi với sự trợ giúp của máy tính. Nó là một hệ thống ngang hàng P2P, loại bỏ tất cả mọi khâu trung gian, làm tăng cường an ninh, minh bạch và sự ổn định cũng như giảm thiểu chi phí và lỗi do con người gây ra.

Bằng cách cho phép phân phối các thông tin kỹ thuật số nhưng không được sao chép, công nghệ blockchain đã tạo ra xương sống cho một loại hình Internet mới.

Trong cuốn sách Blockchain Revolution (2016), Don & Alex Tapscott đã nhận định rằng: "Blockchain là một sổ cái kỹ thuật số không thể bị phá hỏng của các giao dịch kinh tế, có thể được lập trình để ghi lại không chỉ những giao dịch tài chính mà có thể ghi lại tất cả mọi thứ có giá trị".

Blockchain hoạt động như thế nào?

Công nghệ blockchain có lẽ là phát minh tốt nhất từ chính Internet. Nó cho phép trao đổi giá trị mà không cần sự tin tưởng hoặc chứng cứ làm tin. Hãy tưởng tượng bạn và tôi đặt cược 50$ cho thời tiết ngày mai ở San Francisco. Tôi đặt cược trời sẽ nắng, bạn cược là mưa. Hôm nay chúng ta có ba tùy chọn để quản lý giao dịch này:

Chúng ta có thể tin tưởng lẫn nhau. Mưa hoặc nắng, người thua sẽ trả 50 đô la cho người chiến thắng. Nếu chúng ta là bạn, đây có thể là một cách hay để đặt cược. Tuy nhiên, dù là bạn bè hay người lạ thì vẫn không thể dễ dàng trả tiền cho người kia.Chúng ta có thể biến tiền cược thành một hợp đồng. Với một hợp đồng tại chỗ, cả hai bên sẽ dễ phải trả tiền hơn, tuy nhiên, nếu một trong hai người quyết định không trả, người chiến thắng sẽ phải trả thêm tiền để trang trải chi phí pháp lý và bản án có thể mất một thời gian dài. Đặc biệt với một lượng tiền mặt nhỏ, điều này dường như không phải là cách tối ưu để quản lý giao dịch.Chúng ta có thể nhờ đến một bên thứ ba trung lập. Mỗi người trong chúng ta đưa 50 đô la cho một người thứ ba, cô ấy sẽ đưa tổng số tiền cho người chiến thắng. Nhưng, cô ấy cũng có thể bỏ trốn với tất cả số tiền. Vì vậy, chúng ta sẽ chọn một trong hai lựa chọn đầu tiên: tin tưởng hoặc hợp đồng.

Cả sự tin tưởng và hợp đồng đều không phải là giải pháp tối ưu. Chúng ta không thể tin tưởng vào người lạ và thực thi hợp đồng đòi hỏi thời gian và tiền bạc. Công nghệ blockchain là thú vị vì nó cung cấp cho chúng ta lựa chọn thứ ba, an toàn, nhanh chóng và rẻ tiền.

Blockchain cho phép viết một vài dòng code, chương trình chạy trên blockchain, mà cả hai chúng ta gửi 50 đô la vào đó. Chương trình này sẽ giữ 100 đô la an toàn và kiểm tra thời tiết ngày mai một cách tự động trên nhiều nguồn dữ liệu. Nắng hoặc mưa, nó sẽ tự động chuyển toàn bộ số tiền cho người chiến thắng. Mỗi bên có thể kiểm tra hợp đồng logic, và vì nó đang chạy trên blockchain nên nó không thể thay đổi hoặc ngừng lại. Nỗ lực này có thể là quá cao đối với một giao dịch 50 đô la, nhưng hãy tưởng tượng khi bán nhà hoặc công ty.

Mục tiêu của phần này là để giải thích cách blockchain hoạt động mà không thảo luận về các chi tiết kỹ thuật sâu, nhưng đủ để bạn có một ý tưởng chung về logic và cơ chế cơ bản.

Ứng dụng được biết đến và thảo luận nhiều nhất của công nghệ blockchain chính là Bitcoin. Một loại tiền tệ số có thể được sử dụng để trao đổi sản phẩm và dịch vụ, giống như đồng đô la Mỹ (USD), Euro (EUR), đồng (Việt Nam) và các loại tiền tệ quốc gia khác. Hãy sử dụng ứng dụng đầu tiên của công nghệ blockchain này để tìm hiểu cách hoạt động của nó.

Bitcoin là gì?

Một Bitcoin là một đơn vị tiền tệ kỹ thuật số của Bitcoin, giống như đô la, bản thân nó không có giá trị. Nó có giá trị vì chúng ta đồng ý trao đổi hàng hóa, dịch vụ để đổi lấy một lượng tiền lớn hơn dưới dự kiểm soát của chúng ta và chúng ta tin rằng người khác cũng sẽ làm như vậy.

Để theo dõi lượng Bitcoin mỗi người trong chúng ta sở hữu, blockchain sử dụng một sổ cái - file kỹ thuật số - theo dõi tất cả các giao dịch của Bitcoin.

File này không được lưu trữ trên máy chủ tập trung, giống như ngân hàng hay trung tâm dữ liệu. Nó được phân tán trên toàn thế giới thông qua mạng máy tính, vừa lưu trữ dữ liệu, vừa thực hiện tính toán. Mỗi máy tính đại diện cho một nút của mạng blockchain và có một bản sao của file sổ cái.

Nếu David muốn gửi Bitcoin cho Sandra, anh ta sẽ phát một tin nhắn tới mạng nói rằng số lượng Bitcoin trong tài khoản của anh ta sẽ giảm xuống 5 BTC, và số tiền của tài khoản Sandra sẽ tăng lên theo cùng số lượng. Mỗi nút trong mạng sẽ nhận được thông báo và áp dụng giao dịch yêu cầu vào bản sao của sổ cái, do đó cập nhật số dư tài khoản.

Thực tế là sổ cái được duy trì bởi một nhóm các máy tính được kết nối chứ không phải là một thực thể trung lập như ngân hàng:

Trong hệ thống ngân hàng, chúng ta chỉ biết các giao dịch và số dư tài khoản của riêng mình, trên blockchain mọi người có thể thấy mọi giao dịch khác của người khác.Trong khi bạn có thể tin tưởng vào ngân hàng của mình, mạng Bitcoin sẽ được phân phối và nếu có vấn đề gì đó không có sự trợ giúp để gọi hoặc bất cứ ai để kiện.Hệ thống blockchain được thiết kế theo cách mà không cần sự tin tưởng, độ an toàn và độ tin cậy thu được thông qua các chức năng toán học đặc biệt và code.

Để có thể thực hiện các giao dịch trên blockchain, bạn cần một ví, một chương trình cho phép bạn lưu trữ và trao đổi Bitcoin. Vì chỉ có bạn mới có thể chi tiêu được Bitcoin của mình, mỗi chiếc ví được bảo vệ bởi một phương pháp mật mã đặc biệt, sử dụng một cặp khóa riêng biệt khác nhau nhưng có kết nối: một khoá riêng tư (private) và công khai (public).

Nếu một thông điệp được mã hoá bằng khóa công khai cụ thể, chỉ chủ nhân của khóa riêng tư đã ghép nối mới có thể giải mã và đọc tin nhắn. Mặt khác, nếu bạn mã hóa tin nhắn bằng khóa cá nhân của bạn, chỉ có thể sử dụng khóa công khai được ghép nối để giải mã nó. Khi David muốn gửi Bitcoin, anh ta cần phát một tin nhắn được mã hóa bằng khoá riêng của ví của anh ta, vì vậy anh ta và chỉ có anh ta mới có thể sử dụng Bitcoin mà anh ta sở hữu, vì David là người duy nhất biết chìa khóa riêng của anh ta cần để mở ví của mình. Mỗi nút trong mạng có thể kiểm tra chéo yêu cầu giao dịch đến từ David bằng cách giải mã thông báo yêu cầu giao dịch với khóa công khai của ví của anh ta.

Khi mã hóa yêu cầu giao dịch với khóa riêng tư của ví của bạn, bạn sẽ tạo ra một chữ ký số được sử dụng bởi các máy tính trong mạng blockchain để kiểm tra lại nguồn và tính xác thực của giao dịch. Chữ ký số là một chuỗi văn bản, là kết quả của việc kết hợp yêu cầu giao dịch và khóa riêng tư của bạn, vì vậy nó không thể được sử dụng cho các giao dịch khác. Nếu bạn thay đổi một ký tự trong thông báo yêu cầu giao dịch, chữ ký số sẽ thay đổi, do đó không kẻ tấn công tiềm ẩn nào có thể thay đổi yêu cầu giao dịch của bạn hoặc thay đổi lượng Bitcoin bạn đang gửi.

Để gửi Bitcoin, bạn cần phải chứng minh rằng mình sở hữu khóa riêng của một ví cụ thể, vì cần sử dụng nó để mã hóa thông báo yêu cầu giao dịch. Lưu ý rằng, bạn chỉ phát thông báo sau khi nó đã được mã hóa, nên không bao giờ phải tiết lộ khóa riêng.

Mỗi nút trong blockchain đang giữ một bản sao của sổ cái. Vì vậy, làm thế nào một nút biết số dư tài khoản của bạn là bao nhiêu? Hệ thống blockchain không theo dõi các số dư tài khoản, nó chỉ ghi lại từng giao dịch được yêu cầu. Sổ sách trên thực tế không theo dõi số dư, nó chỉ theo dõi mọi giao dịch được phát đi trong mạng Bitcoin. Để biết số dư trong ví của bạn, bạn cần phải phân tích và xác minh tất cả các giao dịch đã từng diễn ra trên toàn bộ mạng kết nối với ví của mình.

Xác minh số dư này được thực hiện nhờ liên kết đến các giao dịch trước đó. Để gửi 10 Bitcoin cho John, Mary phải tạo yêu cầu giao dịch bao gồm các liên kết tới các giao dịch đến (số tiền nhận được) trước đó có tổng số dư bằng hoặc vượt quá 10 Bitcoin. Các liên kết này được gọi là đầu vào, các nút trong mạng sẽ xác minh rằng tổng số tiền của các giao dịch này bằng hoặc vượt quá 10 Bitcoin và các đầu vào này chưa được chi tiêu. Trên thực tế, mỗi lần bạn tham chiếu các đầu vào trong một giao dịch được xem là không hợp lệ trong bất kỳ giao dịch nào trong tương lai. Tất cả được thực hiện tự động trong ví của Mary và kiểm tra lại bởi các nút mạng Bitcoin, cô ấy chỉ gửi một giao dịch 10 BTC đến ví của John sử dụng khóa công khai của anh ấy.

Vậy, làm thế nào hệ thống có thể tin tưởng giao dịch đầu vào và xem xét chúng có giá trị? Nó kiểm tra tất cả các giao dịch trước đó có tương quan với ví bạn sử dụng để gửi Bitcoin thông qua các tham chiếu và đầu vào. Để đơn giản hóa và đẩy nhanh quá trình xác minh, một bản ghi đặc biệt về các giao dịch không được sử dụng sẽ được giữ bởi các nút mạng. Nhờ kiểm tra bảo mật này, bạn không thể tiêu gấp đôi số Bitcoin nhận được.

Tất cả các code để thực hiện giao dịch trên mạng Bitcoin là mã nguồn mở, điều này có nghĩa là bất cứ ai có máy tính xách tay và một kết nối Internet đều có thể thực hiện giao dịch. Tuy nhiên, nếu có một lỗi trong code được sử dụng để phát thông báo yêu cầu giao dịch, Bitcoin liên quan sẽ bị mất vĩnh viễn. Hãy nhớ rằng vì mạng được phân phối, nên không có dịch vụ hỗ trợ khách hàng nào để gọi cũng như bất cứ ai có thể giúp bạn khôi phục lại giao dịch bị mất hoặc mật khẩu ví bạn đã quên. Vì lý do này, nếu bạn quan tâm đến giao dịch trên mạng Bitcoin, bạn nên sử dụng mã nguồn mở và phiên bản chính thức của phần mềm ví Bitcoin (chẳng hạn như Bitcoin Core) và để lưu mật khẩu của ví của bạn hoặc khóa riêng tư vào kho lưu trữ rất an toàn.

Bitcoin khác gì với Blockchain?

Mục tiêu của blockchain là cho phép thông tin kỹ thuật số được ghi lại và phân phối, nhưng không thể chỉnh sửa. Công nghệ blockchain được vạch ra lần đầu tiên vào năm 1991 bởi Stuart Haber và W. Scott Stornetta, hai nhà nghiên cứu muốn triển khai một hệ thống mà timestamp tài liệu không thể bị giả mạo. Nhưng phải đến gần hai thập kỷ sau, với sự ra mắt của Bitcoin vào tháng 1 năm 2009, blockchain mới có ứng dụng trong thế giới thực đầu tiên.

Giao thức Bitcoin được xây dựng trên một blockchain. Trong một bài nghiên cứu giới thiệu về tiền kỹ thuật số, người tạo ra biệt danh Bitcoin, Satoshi Nakamoto, đã gọi nó là “một hệ thống tiền điện tử mới hoàn toàn ngang hàng, không có bên thứ ba đáng tin cậy nào tham gia”.

Điều quan trọng cần hiểu ở đây là Bitcoin chỉ sử dụng blockchain như một phương tiện để ghi lại sổ cái thanh toán một cách minh bạch, nhưng về lý thuyết, blockchain có thể được sử dụng để ghi lại bất kỳ số lượng điểm dữ liệu nào. Như đã thảo luận ở trên, điều này có thể ở dạng giao dịch, phiếu trong một cuộc bình bầu, kiểm kê sản phẩm, danh tính tiểu bang, giấy chứng nhận nhà, v.v...

Hiện tại, có rất nhiều dự án dựa trên blockchain đang tìm cách triển khai blockchain theo những cách giúp ích cho xã hội ngoài việc ghi lại các giao dịch. Một ví dụ điển hình là blockchain được sử dụng như một cách để bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử dân chủ. Bản chất của tính bất biến trong blockchain có nghĩa là việc bỏ phiếu gian lận sẽ trở nên khó xảy ra hơn rất nhiều.

Ví dụ, hệ thống bỏ phiếu có thể hoạt động sao cho mỗi công dân của một quốc gia sẽ được phát hành một loại tiền điện tử hoặc token duy nhất. Sau đó, mỗi ứng cử viên sẽ được cung cấp một địa chỉ ví cụ thể và những người bỏ phiếu sẽ gửi token hoặc tiền điện tử của mình đến bất kỳ địa chỉ ứng cử viên nào mà họ muốn bỏ phiếu. Bản chất minh bạch và có thể truy nguyên của blockchain sẽ loại bỏ nhu cầu kiểm phiếu mà con người phải thực hiện cũng như khả năng những kẻ xấu giả mạo phiếu thực.

Blockchain có bảo mật không?

Công nghệ blockchain giải quyết các vấn đề về bảo mật và sự tin tưởng theo một số cách. Đầu tiên, các block (khối) mới luôn được lưu trữ tuyến tính và theo thứ tự thời gian. Nghĩa là, chúng luôn được thêm vào “phần cuối” của blockchain. Nếu nhìn vào blockchain của Bitcoin, bạn sẽ thấy rằng mỗi block có một vị trí trên chuỗi, được gọi là “chiều cao”. Tính đến tháng 11 năm 2020, cho đến nay chiều cao của block đã đạt 656.197.

Sau khi một block đã được thêm vào cuối blockchain, rất khó để quay lại và thay đổi nội dung của block, trừ khi được đa số đồng thuận. Đó là bởi vì mỗi block chứa hàm hash riêng của nó, cùng với hàm hash của block trước nó, cũng như timestamp (dấu thời gian) đã đề cập trước đó. Hash code được tạo ra bởi một hàm toán học biến thông tin kỹ thuật số thành một chuỗi số và chữ cái. Nếu thông tin đó được chỉnh sửa theo bất kỳ cách nào, hash code cũng sẽ thay đổi.

Đây là lý do tại sao điều đó quan trọng đối với bảo mật. Giả sử một tin tặc muốn thay đổi blockchain và đánh cắp Bitcoin từ những người khác. Nếu chúng thay đổi bản sao duy nhất của mình, bản sao đó sẽ không còn khớp với bản sao của người khác nữa. Khi mọi người khác tham chiếu chéo các bản sao của họ với nhau, họ sẽ thấy bản sao này khác biệt và phiên bản chuỗi của hacker đó sẽ bị loại bỏ vì được coi là bất hợp pháp.

Nếu muốn hack thành công, hacker phải đồng thời kiểm soát và thay đổi 51% các bản sao của blockchain để bản sao mới trở thành bản sao chính. Một cuộc tấn công như vậy cũng sẽ yêu cầu một lượng lớn tiền và tài nguyên vì sẽ cần phải thực hiện lại tất cả các block vì giờ đây, chúng có các timestamp và hash code khác nhau.

Do quy mô của mạng Bitcoin và tốc độ phát triển của nó, chi phí bỏ ra để đạt được kết quả như vậy có lẽ không đáng. Điều này không chỉ cực kỳ tốn kém mà còn có thể không mang lại kết quả. Làm một điều như vậy rất vô nghĩa, vì các thành viên mạng sẽ thấy được những thay đổi lớn đối với blockchain, sau đó sẽ chuyển sang phiên bản mới của chuỗi để không bị ảnh hưởng.

Điều này sẽ khiến phiên bản Bitcoin bị tấn công giảm mạnh về giá trị, khiến cuộc tấn công cuối cùng trở nên vô nghĩa, vì kẻ xấu chỉ giành được quyền kiểm soát một tài sản vô giá trị. Điều tương tự cũng sẽ xảy ra nếu kẻ xấu tấn công fork (một chuỗi thay thế mới được tạo ra khi các bên tham gia không thống nhất quan điểm về trạng thái tương lai của blockchain) mới của Bitcoin. Nó được xây dựng theo cách này để khuyến khích việc tham gia vào mạng về mặt kinh tế nhiều hơn là tìm cách tấn công.

Những đặc điểm chính của BlockChain Một cơ sở dữ liệu phân tán

Hãy tưởng tượng một bảng tính được nhân đôi hàng ngàn lần thông qua mạng lưới máy tính, mạng lưới này được thiết kế để cập nhật thường xuyên bảng tính đó là bạn đã có thể hiểu được cơ bản về blockchain.

Thông tin được tổ chức trên một blockchain tồn tại dưới dạng cơ sở dữ liệu được chia sẻ và hòa hợp liên tục. Đây là cách để sử dụng mạng với những lợi ích rõ ràng. Cơ sở dữ liệu blockchain không được lưu trữ ở duy nhất một vị trí nào, nghĩa là các bản ghi được lưu trữ một cách công khai, dễ kiểm chứng. Không có một phiên bản tập trung nào của cơ sở dữ liệu này tồn tại, nên hacker cũng chẳng có cơ hội nào để tấn công nó. Blockchain được lưu trữ bởi hàng triệu máy tính cùng lúc, dữ liệu của nó có thể truy cập bởi bất cứ ai trên Internet.

Blockchain giống như Google Docs

Cách chia sẻ tài liệu thông thường khi cộng tác là gửi tài liệu Microsoft Word cho một người khác qua email và yêu cầu họ sửa nó. Vấn đề trong trường hợp này là bạn cần phải đợi cho đến khi nhận được một bản sao lưu được gửi trở lại thì mới có thể xem hoặc thực hiện những thay đổi khác, vì đã bị khóa quyền chỉnh sửa cho đến khi người cộng tác của bạn hoàn tất việc chỉnh sửa. Đó là cách cơ sở dữ liệu hiện tại đang hoạt động. Hai chủ sở hữu không thể cùng chỉnh sửa một bản ghi cùng một lúc. Đó là cách các ngân hàng duy trì số dư và số chuyển khoản, họ nhanh chóng khóa quyền truy cập (hoặc giảm số dư) trong khi thực hiện chuyển khoản, rồi sau đó cập nhật tài khoản và mở lại quyền truy cập (hoặc cập nhật lại). Với Google Docs thì khác, cả hai bên đều có quyền truy cập đồng thời vào cùng một tài liệu và phiên bản duy nhất của tài liệu đó luôn hiển thị cho cả hai. Nó giống như sổ cái được chia sẻ, nhưng nó là một tài liệu được chia sẻ. Phần phân tán chỉ hoạt động khi chia sẻ liên quan đến một số người.

Lược dịch từ ý kiến của William Mougayar, cố vấn liên doanh, nhà kinh doanh 4x, nhà tiếp thị, chuyên gia chiến lược và chuyên gia blockchain.

Tính bền vững của blockchain

Công nghệ blockchain giống như Internet vì nó có một sức mạnh được tích hợp sẵn. Bằng cách lưu trữ những khối thông tin giống nhau trên mạng lưới của mình, blockchain không thể:

Bị kiểm soát bởi bất kỳ một thực thể nàoKhông có điểm thiếu sót, lỗi duy nhất nào.

Bitcoin được phát hành vào năm 2008, kể từ đó, blockchain Bitcoin được vận hành, hoạt động mà không có sự gián đoạn đáng kể nào. Đến này, bất kỳ vấn đề nào liên quan đến Bitcoin là do hack hoặc quản lý kém. Nói cách khác, những vấn đề này đến từ ý định xấu và lỗi của con người, không phải là những sai sót tự thân của Bitcoin.

Internet đã chứng minh được độ bền trong gần 30 năm. Đây là bản ghi theo dõi tốt cho công nghệ blockchain khi nó tiếp tục được phát triển.

Minh bạch và không thể bị phá vỡ

Mạng lưới blockchain tồn tại trong trạng thái của sự thỏa thuận, tự động kiểm tra 10 phút một lần. Một loại hệ sinh thái tự kiểm soát giá trị kỹ thuật số, mạng lưới sẽ điều hòa mọi giao dịch xảy ra trong khoảng 10 phút. Mỗi nhóm giao dịch này được gọi là khối. Hai đặc tính quan trong được rút ra từ đây:

Minh bạch: Dữ liệu được nhúng trong mạng như một khối, công khai.Nó không bị thể bị hỏng: Khi thay đổi bất kỳ đơn vị thông tin nào trên blockchain có nghĩa là sử dụng một lượng lớn máy tính để ghi đè lên toàn bộ mạng.

Về lý thuyết, điều này có thể xảy ra. Trong thực tế, nó không xảy ra. Ví dụ, việc kiểm soát hệ thống để chiếm lấy Bitcoin sẽ khiến giá trị của nó bị hủy hoại.

Một mạng lưới các nút

Một mạng lưới các nút tính toán tạo thành blockchain. Nút ở đây là máy tính được kết nối với mạng blockchain, sử dụng client để thực hiện nhiệm vụ xác nhận và chuyển tiếp các giao dịch. Nút sẽ nhận được một bản sao của blockchain, được tải tự động khi tham gia mạng lưới blockchain.

Các nút này cùng nhau tạo ra một mạng lưới cấp 2 mạnh mẽ, một góc nhìn hoàn toàn khác về cách mà Internet có thể hoạt động. Mỗi nút là một "quản trị viên" của mạng blockchain và tự động tham gia vào mạng, động lực cho việc tham gia này chính là cơ hội giành được Bitcoin.

Nút còn được gọi là đào Bitcoin, nhưng thuật ngữ này có chút nhầm lẫn. Trong thực tế, mỗi người đang cạnh tranh để giành Bitcoin bằng cách giải quyết những câu đố. Bitcoin là "lẽ sống" của blockchain ngay từ khi nó được hình thành. Bitcoin mới chỉ được công nhận như một phần rất nhỏ trong số những tiềm năng của công nghệ blockchain.

Có khoảng 700 loại tiền kỹ thuật số tương tự như Bitcoin, ngoài ra còn có rất nhiều những biến thể của khái niệm blockchain ban đầu hiện đang hoạt động hoặc đang được phát triển.

Ý tưởng về phân quyền

Theo thiết kế, blockchain là một công nghệ được phân quyền. Bất cứ điều gì xảy ra trên đó đều là chức năng của mạng. Một số gợi ý quan trọng bắt nguồn từ điều này. Nhờ tạo ra cách mới để xác nhận giao dịch mà những khía cạnh của thương mại truyền thống có thể trở nên không cần thiết. Ví dụ như những giao dịch trên thị trường chứng khoán có thể thực hiện cùng lúc trên blockchain, hoặc có thể lưu trữ tài liệu giống như sổ đỏ, hoàn toàn công khai. Và sự phân quyền đã trở thành hiện thực.

Mạng máy tính toàn cầu sử dụng công nghệ blockchain để cùng quản lý cơ sở dữ liệu, ghi lại các giao dịch của Bitcoin. Tức là, Bitcoin được quản lý bởi mạng của nó và không một ai là trung tâm cả. Phân quyền có nghĩa là mạng lưới hoạt động dựa trên cơ sở người dùng hay P2P. Các hình thức hợp tác tập thể có thể thực hiện chỉ mới bắt đầu được nghiên cứu.

Tăng cường bảo mật

Nhờ lưu trữ dữ liệu trên mạng của mình, blockchain loại bỏ những rủi ro đi kèm với dữ liệu được tổ chức tập trung. Mạng của nó không có những điểm dễ bị tổn thương. Trong khi đó, vấn đề bảo mật trên Internet thì ngày càng trở nên phức tạp. Chúng ta đều dựa vào hệ thống username/password để bảo vệ danh tính và tài sản của mình trên mạng, nhưng hệ thống này vẫn có nhiều khả năng bị phá vỡ. Phương pháp bảo mật của blockchain sử dụng công nghệ mã hóa với cặp khóa public/private. Khóa public (một chuỗi dài các số ngẫu nhiên) là địa chỉ của người dùng trên blockchain. Bitcoin gửi qua mạng sẽ được ghi nhận thuộc về địa chỉ đó. Khóa private giống như mật khẩu, cho phép chủ sở hữu truy cập vào Bitcoin hoặc các tài sản kỹ thuật số khác. Lưu trữ dữ liệu trên blockchain và nó sẽ không bị hư hỏng. Điều này là sự thật, mặc dù bảo vệ tài sản kỹ thuật số của bạn sẽ yêu cầu bảo mật khóa private bằng cách in ra, tạo ví kỹ thuật số để đựng giống như ví đựng tiền giấy.

Blockchain có thể dùng ở đâu?

Danh sách này được lấy từ bài viết "What is Blockchain Technology? A Step-by-Step Guide For Beginners" trên blockgeeks.com, mình đã lược bớt một số vì quá dài và khó hiểu, dưới đây là những gì còn lại:

Hợp đồng thông minh

Các sổ cái được phân chia cho phép mã hóa các hợp đồng đơn giản, sẽ được thực thi khi những điều kiện nhất định được thỏa mãn. Ethereum là một dự án blockchain mã nguồn mở, được xây dựng đặc biệt để đáp ứng yêu cầu này. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu phát triển, Ethereum có tiềm năng để tận dụng lợi thế của blockchain trên một quy mô lớn hơn như thế rất nhiều.

Ở cấp độ phát triển hiện tại của công nghệ, hợp đồng thông minh có thể được lập trình để thực hiện những chức năng đơn giản. Ví dụ, một giao dịch phát sinh có thể được thanh toán khi công cụ tài chính đáp ứng một số tiêu chuẩn, với việc sử dụng công nghệ blockchain và Bitcoin cho phép thanh toán tự động, không cần sự tham gia của con người hay bên trung gian làm chứng.

Kinh tế chia sẻ

Với những công ty như Uber, AirBnB, nền kinh tế chia sẻ đã chứng minh được những thành công ban đầu. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, người dùng muốn thuê dịch vụ chia sẻ xe phải dựa vào một trung gian là Uber. Bằng cách cho phép thanh toán ngang hàng, blockchain mở ra một cánh cửa mới để tạo sự tương tác trực tiếp giữa các bên, kết quả sẽ dẫn tới kinh tế chia sẻ được thực sự phân quyền.

Ví dụ, OpenBazaar sử dụng blockchain để tạo eBay ngang hàng. Tải ứng dụng về máy tính, bạn có thể giao dịch với nhà cung cấp OpenBazaar mà không phải trả lệ phí giao dịch. Phong cách "không có quy tắc" của giao thức nghĩa là danh tiếng cá nhân trong tương tác kinh doanh còn quan trọng hơn cả bản thân tương tác đó trên eBay.

Mở rộng thị trường gọi vốn

Các sáng kiến thu hút vốn đầu tư như Kickstarter và Gofundme đang "dọn đường" cho nền kinh tế ngang hàng mới nổi này. Những trang web kể trên đã cho thấy mọi người muốn có tiếng nói trực tiếp trong việc phát triển sản phẩm. Blockchain đưa công việc này lên một cấp độ mới nhờ có khả năng tạo ra nguồn vốn mạo hiểm nhiều hơn cho các startup.

Năm 2016, đã có một minh chứng cho điều này. DAO (Decentralized Autonomous Organization), dựa trên Ethereum, đã gây vốn được 200 triệu USD chỉ trong vòng 2 tháng. Những người tham gia mua DAO được vote trên một hợp đồng thông minh về đầu tư mạo hiểm (quyền vote dựa trên số DAO họ đang nắm giữ). Số tiền mà dự án thu được đã chứng minh, dự án được đưa ra không cần thẩm định rủi ro. Như vậy, có thể thấy rằng, blockchain có tiềm năng để mở ra một mô hình mới cho hợp tác kinh tế.

Quản trị

Bằng cách tạo ra những kết quả minh bạch và có thể truy cập công khai, công nghệ cơ sở dữ liệu phân tán có thể mang lại sự minh bạch đầy đủ cho cuộc bầu cử hay bất cứ hình thức thăm dò nào khác. Những hợp đồng thông minh dựa trên Ethereum sẽ giúp tự động hóa toàn bộ quá trình.

Ứng dụng như Boardroom, cho phép tổ chức ra quyết định trên blockchain, nhờ đó giúp quá trình quản trị công ty trở nên minh bạch, kiểm chứng được tài sản số, sự công bằng hay những thông tin nội bộ.

Kiểm tra chuỗi cung ứng

Người tiêu dùng ngày càng muốn biết rằng có bao nhiêu phần trăm sự thật trong những tuyên bố về tiêu chuẩn sản phẩm của các công ty. Blockchain cung cấp cách thức xác nhận dễ dàng rằng những sản phẩm chúng ta mua là chính hãng. Tính minh bạch đi kèm với dấu thời gian dựa trên blockchain của ngày tháng, vị trí - ví dụ, trên viên kim cương, sẽ tương ứng với số sản phẩm.

Ở Anh có thể kiểm tra nguồn gốc xuất xứ của những mặt hàng tiêu dùng thông qua chuỗi cung ứng. Sử dụng blockchain Ethereum, dự án thí điểm kiểm tra chất lượng đảm bảo rằng cá được bán trong các nhà hàng Sushi của Nhật đã được các nhà cung cấp cá ở Indonesia khai thác đúng cách.

Lưu trữ file

Việc lưu trữ phân quyền trên Internet mang lại những lợi ích rõ rệt. Phân phối dữ liệu trong toàn mạng giúp bảo về các file không bị tấn công hoặc bị mất.

Inter Planetary File System (IPFS) giúp dễ dàng khái niệm hóa cách thức một trang web phân tán có thể hoạt động. Tương tự như cách bittorrent di chuyển dữ liệu trên Internet, IPFS sẽ loại bỏ nhu cầu về các mối quan hệ giữa máy chủ, máy khách. Một mạng Internet được tạo thành từ những trang web phân tán hoàn toàn có khả năng tăng tốc độ truyền file và thời gian stream. Sự cải tiến này không chỉ thuận tiện mà còn là một nâng cấp cần thiết cho những hệ thống phân phối nội dung trên web hiện đang quá tải.

Dự đoán thị trường

Sự chính xác của một sự kiện sẽ cao hơn khi có càng nhiều dự đoán về xác suất của sự kiện đó, điều này đã được chứng minh. Những sai lệch chưa được khảo sát có thể dẫn đến những phán đoán sai lầm. Việc lấy ý kiến trung bình từ những dự đoán sẽ giúp triệt tiêu bớt những sai lệch đó. Đã có những ứng dụng đầu tiên áp dụng blockchain trong việc dự đoán thị trường. Ví dụ như Augur, ứng dụng dự đoán thị trường còn đang trong giai đoạn phát triển. Nó đưa ra lời đề nghị chia sẻ về kết quả của các sự kiện trong thế giới thực. Người tham gia có thể kiếm tiền bằng cách mua vào những dự đoán chính xác. Càng nhiều cổ phiếu được mua vào theo dự đoán đúng, số tiền nhận được càng cao. Với một khoản đầu tư nhỏ (ít hơn 1$), bất kỳ ai cũng có thể đặt câu hỏi, tạo một thị trường dựa trên kết quả dự đoán và thu được một nửa tổng số phí giao dịch mà thị trường tạo ra.

Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ

Như bạn đã biết, thông tin kỹ thuật số có thể bị sao chép vô hạn và phân phối rộng rãi nhờ Internet. Điều này đã giúp người dùng web trên toàn cầu có một mỏ vàng nội dung miễn phí. Tuy nhiên, chủ sở hữu bản quyền thì không may mắn như vậy, họ mất quyền kiểm soát sở hữu trí tuệ và số tiền lẽ ra phải thuộc về họ từ quyền đó. Hợp đồng thông minh có thể bảo vệ bản quyền và tự động hóa việc bán các tác phẩm trực tuyến, loại bỏ nguy cơ sao chép, phân phối lại.

Mycelia sử dụng blockchain để tạo một hệ thống phân phối nhạc ngang hàng. Được sáng lập bởi ca sĩ kiêm nhạc sĩ người Anh, Imogen Heap, Mycelia cho phép nhạc sĩ bán bài hát trực tiếp cho khán giả cũng như những mẫu giấy phép cho người sản xuất và chia lợi nhuận cho nhạc sĩ, ca sĩ, tất cả những chức năng này được thực hiện tự động hóa bằng những hợp đồng thông minh.

Internet of Things (IoT)

Nếu chưa biết về Internet of Things, bạn đọc tại đây nhé (Internet of Things - IoT hay Mạng lưới vạn vật kết nối là gì?). Hiểu nôm na, IoT là việc quản lý mạng lưới kiểm soát của một số loại thiết bị điện tử, ví dụ như nhiệt độ không khí trong nhà kho. Hợp đồng thông minh có thể tự động hóa việc quản lý hệ thống này từ xa. Một sự kết hợp của phần mềm, cảm biến và mạng sẽ tạo điều kiện trao đổi dữ liệu giữa các đối tượng và cơ chế vận hành. Kết quả làm tăng hiệu quả làm việc của hệ thống và cắt giảm chi phí theo dõi.

Các nhà sản xuất lớn nhất trong lĩnh vực sản xuất, công nghệ và viễn thông đều đang tranh giành ngôi vị thống trị của IoT. Hãy nghĩ đến Samsung, IBM, AT&T. Việc mở rộng cơ sở hạ tầng hiện có được kiểm soát bởi con người bằng ứng dụng IoT sẽ thực hiện nhiệm vụ từ dự đoán các bộ phận cơ khí đến thống kê dữ liệu và quản lý hệ thống tự động trên quy mô lớn.

Quản lý danh tính

Nhu cầu xác thực danh tính trên web ngày càng trở nên bức thiết, nhất là đối với những giao dịch tài chính trực tuyến. Những giải pháp hiện có để phục vụ nhu cầu này chưa thực sự hoàn hảo. Với blockchain, chúng ta sẽ có những phương pháp nâng cao để chứng minh mình là ai, cùng với khả năng số hóa tài liệu cá nhân. Như trên đã nói, trong nền kinh tế chia sẻ hay các giao dịch kinh doanh, một danh tính tốt là vô cùng quan trọng.

Phát triển các tiêu chuẩn nhận diện kỹ thuật số là một quá trình rất phức tạp. Bên cạnh các thách thức về kỹ thuật, một giải pháp nhận diện trực tuyến phổ quát đòi hỏi sự hợp tác giữa các cá nhân và chính phủ. Thêm vào đó là cần phải điều hướng hệ thống pháp luật ở các quốc gia khác nhau và vấn đề trở nên khó khăn theo cấp số nhân. Thương mại điện tử trên Internet hiện tại dựa trên chứng nhận SSL (khóa màu xanh lá cây nhỏ trên trình duyệt) cho những giao dịch bảo mật trên web. Nếu blockchain được áp dụng thì mọi việc sẽ trở nên dễ dàng hơn rất nhiều.

AML và KYC

Blockchain có tiềm năng mạnh mẽ trong vấn đề Anti-money laundering (AML) - chống rửa tiền và know your customer (KYC) - biết khách hàng của bạn. Hiện tại, các tổ chức tài chính phải thực hiện quy trình nhiều bước, đòi hỏi nhiều lao động để tìm kiếm khách hàng mới. Chi phí cho KYC có thể giảm xuống thông qua việc xác minh khách hàng đồng thời nâng cao hiệu quả giám sát và phân tích.

Polycoin, một startup có AML và KYC, liên quan đến việc phân tích các giao dịch. Những giao dịch được xác định là đáng ngờ được chuyển tiếp tới các bộ phận liên quan. Tradle, một startup khác đang phát triển ứng dụng có tên Trust in Motion (TiM). Được mô tả như "Instagram cho KYC", TiM cho phép khách hàng chụp ảnh nhanh các tài liệu chính (hộ chiếu, hóa đơn điện nước, v.v...). Sau khi được ngân hàng xác minh, dữ liệu này sẽ được lưu trữ như mật mã trên blockchain.

Giao dịch chứng khoán

Khả năng của blockchain trong thị trường chứng khoán đang được kiểm tra mạnh mẽ. Khi thực hiện ngang hàng, xác nhận giao dịch trở nên gần như tức thời. Nhờ vậy, những khâu trung gian như kiểm toán viên, người lưu ký,... có thể được loại bỏ.

Hệ thống lưới vi mô lân cận (Neighbourhood Microgrid)

Công nghệ blockchain cho phép mua và bán năng lượng tái tạo, được tạo ra bởi các lưới vi mô lân cận. Khi các tấm pin mặt trời làm cho năng lượng dư thừa, những hợp đồng thông minh dựa trên Ethereum sẽ tự động phân phối lại nó.

Những bất lợi khi sử dụng Blockchain

Blockchain không phải là một phép màu hay toàn là những điều quyến rũ, nó cũng có những trở ngại nhất định mà trong tương lai gần chúng ta cần phải khắc phục. Những quảng cáo hoặc lời thổi phồng xung quanh blockchain có thể khiến nhiều người mù quáng, không nhận ra sự thật rất rõ ràng rằng, blockchain tồn tại những bất lợi khi sử dụng khiến các ngành công nghiệp phải tìm cách giảm thiểu nó trước khi có thể áp dụng trên quy mô lớn.

Rất tốn điện

Vì mỗi blockchain đã sao chép chính mình đến mọi nút trên blockchain nên đã tạo ra một số lượng lớn những sự dư thừa. Mỗi lần giao dịch Bitcoin được thực hiện, nó được xác nhận nhiều lần vì có nhiều nút trên mạng. Quy trình này sử dụng rất nhiều điện. Các blockchain tư nhân có thể không bị ảnh hưởng nhiều vì họ có thể giới hạn các blockchain đến một số ít máy tính. Tuy nhiên, nếu là ngân hàng, phải xử lý hàng nghìn giao dịch mỗi phút trên toàn cầu, thì đây sẽ là vấn đề lớn.

Tốn không gian lưu trữ

Ngay bây giờ, để vận hành một nút trên blockchain Bitcoin, bạn phải tải xuống 60GB dữ liệu. Sẽ như thế nào nếu dữ liệu là 1 Terabyte? Nếu thị trường Bitcoin phát triển mạnh, sẽ có nhiều blockchain với dung lượng hàng Terabyte xuất hiện trong thực tế. Khi đó, chỉ có các trang trại máy chủ và những người thực sự quan tâm đến việc thương mại hóa tiền kỹ thuật số quy mô lớn, mới có thể vận hành toàn bộ các nút. Điều này sẽ tạo ra một mạng lưới tập trung, vốn được coi là một sự phân quyền kỳ lạ.

Tính không thể bị phá vỡ cũng có nhược điểm của nó

Giả sử bạn có một chiếc ví trên mạng, bạn bị mất chìa khóa chứng thực để mở ví đó. Không có liên kết để reset mật khẩu, không có hotline hỗ trợ. Bạn mất toàn bộ số tiền trong ví. Không có sự thu hồi. Bạn mất trắng.

Nếu biết cách xử lý dữ liệu một cách có trách nhiệm, bạn sẽ không gặp phải điều giả sử ở trên. Tiền của bạn vẫn sẽ ở trong túi của bạn, và tất nhiên, bạn có toàn quyền kiểm soát nó. Nhưng quyền lực luôn đi đôi với trách nhiệm, điều mà không phải ai cũng hiểu được. Những người như thế chính là nguyên nhân khiến cho 1/4 số Bitcoin trên trái đất biến mất mãi mãi.

Nếu bạn đặt một thứ gì đó lên blockchain, bạn phải thật chắc chắn là mình sẽ không hối hận. Vì giao dịch một khi được thực hiện sẽ không thể đảo ngược, hay làm lại. Nó sẽ ở trên blockchain mãi mãi, theo đúng nghĩa đen luôn.

Blockchain và Internet

Ngày nay chúng ta có thể phân chia thời đại công nghệ hiện đại thành hai giai đoạn đặc biệt: Trước Internet và sau Internet, đây là cách mà World Wide Web bị phá vỡ. Sự bùng nổ Internet đã làm thay đổi cách chúng ta thực hiện những giao dịch, liên lạc, chia sẻ thông tin, quảng bá kinh doanh, giải trí, nghiên cứu,...

Bạn sẽ nghĩ rằng tất cả mọi thứ chúng ta đang làm bây giờ gần như là phải kết nối Internet. Vâng, nhiều chuyên gia thích suy nghĩ rằng công nghệ blockchain có tiềm năng để tạo ra một cuộc cách mạng giống như Internet đã từng.

Dưới đây là một số khía cạnh của blockchain mà rất giống với Internet vào những năm trước 2000:

Các chuyên gia đồng ý và hướng chúng ta chú ý đến blockchain, rằng nó có tiềm năng để thay đổi hầu hết mọi thứ.Những công ty lớn đang đầu tư vào blockchain và thử nghiệm nó cho những trường hợp sử dụng khác nhau, với những phản hồi rất tích cực về khả năng sử dụng của nó.Người ta đầu tư vào hầu hết các dự án liên quan đến blockchain. Ví dụ, Bioptix, một công ty niêm yết trên NASDAQ đã đổi tên thành Riot Blockchain và ngay lập tức giá cổ phiếu đã tăng lên 20%. Ở Anh, một công ty đầu tư đã đổi tên từ On-line Plc thành On-line Blockchain và giá cổ phiếu của nó đã có lúc nhảy lên đến 394%.Không có cơ sở hạ tầng blockchain ở cấp độ toàn cầu hay quốc tế, nhưng sự thu hút và số lượng người lao vào thí điểm thì rất lớn.Mọi người không thực sự hiểu nó là gì, nhưng họ chắc chắn nó có thể thay đổi cuộc sống của chúng ta. Tại sao nên chọn Blockchain cho ứng dụng di động React Native?

Công nghệ Blockchain loại bỏ mọi yêu cầu đối với bên thứ ba trong các giao dịch một-một (P2P) của tiền điện tử, NFT, tiền tệ hoặc thậm chí là tin nhắn văn bản.

Vì những lý do sau, bạn có thể muốn áp dụng blockchain cho dự án phát triển ứng dụng di động tiếp theo của mình:

1. Phân cấp và mã nguồn mở

Công nghệ Blockchain đi kèm với giấy phép mã nguồn mở để sử dụng cho mục đích cá nhân hoặc thương mại. Giấy phép mã nguồn mở hoặc khả năng sử dụng miễn phí có nghĩa là bạn không phải bỏ thêm tiền để triển khai công nghệ này.

Blockchain là mục tiêu khó khăn nhất đối với tin tặc vì nó là một mạng phi tập trung. Nếu bạn sử dụng cơ sở dữ liệu thông thường cho các ứng dụng dành cho thiết bị di động, thì dữ liệu ứng dụng là một mục tiêu dễ dàng vì nó có sẵn trên một máy chủ. Nếu bạn phân quyền dữ liệu ứng dụng trong nhiều máy tính mạng, việc đánh cắp dữ liệu là điều không thể xảy ra.

2. Đơn giản để thực hiện

Sổ cái hay blockchain phi tập trung nghe có vẻ giống như một công nghệ phức tạp. Tuy nhiên, nó lại đơn giản hơn các công nghệ mới nổi khác như Internet of Things (IoT).

Hơn nữa, các công ty công nghệ lớn đang tạo ra những liên minh blockchain để thúc đẩy công nghệ này trên toàn cầu. Bạn có thể tìm hiểu thêm về blockchain từ Hyperledger, Enterprise Ethereum Alliance, v.v...

Bạn và nhóm phát triển của mình cũng có thể tham gia các khóa học blockchain ngắn hạn miễn phí hoặc giá cả phải chăng và sẽ cung cấp kiến thức nền tảng cần thiết. Một số nền tảng học trực tuyến đáng tin cậy là Hacker Noon, The Blockchain Academy và Udemy.

3. Thao tác dữ liệu gần bằng không

Trong một mạng blockchain công cộng, hàng nghìn máy tính sẽ xem xét kỹ lưỡng các giao dịch trên mạng. Sau đó, chúng tạo ra các mật mã như hash code để xuất giao dịch và khóa block.

Hầu như không có cách nào để bất kỳ máy tính nào trên mạng có thể sửa đổi sổ cái kỹ thuật số này. Nếu ai đó muốn hack blockchain, họ cần sở hữu ít nhất 51% tổng số máy tính trong mạng - điều này cũng không khả thi. Hơn nữa, có những hệ thống để bảo vệ các blockchain chống lại cuộc tấn công 51% Attack.

4. Dễ dàng xác thực

Mật khẩu dùng một lần và mật khẩu đăng nhập là những vấn đề đau đầu thường gặp đối với mỗi lần truy cập ứng dụng dành cho thiết bị di động. Nhưng với công nghệ blockchain, bạn có thể triển khai danh tính tự chủ (SSI) để giải phóng người dùng khỏi việc ghi nhớ mật khẩu.

Thông tin đăng nhập kỹ thuật số dựa trên SSI sẽ ngay lập tức giúp người dùng dễ dàng truy cập vào ứng dụng. Bạn có thể không cần lo lắng về vấn đề vi phạm dữ liệu trong ứng dụng, vì SSI là một trong những hệ thống xác thực mạnh mẽ để bảo mật dữ liệu.

5. Nhận cập nhật liên tục

Các công ty công nghệ hàng đầu và các nhà phát triển ứng dụng đang áp dụng blockchain cho những ứng dụng của mình. Do đó, công nghệ này sẽ tiếp tục nhận được nhiều bản cập nhật hơn trong tương lai.

Vì công nghệ này là mã nguồn mở, bạn có thể chỉ cần triển khai các bản cập nhật mới nhất trong ứng dụng dành cho thiết bị di động. Việc này giúp tiết kiệm cả thời gian và tiền bạc cho dự án phát triển của bạn.

Liệu lịch sử có lặp lại?

Một số chuyên gia đã đưa ra danh sách dài những điểm tương đồng giữa hai thời đại và hai hiện tượng, một số chuyên gia lại cảnh báo rằng blockchain có thể sẽ có kết cục giống như bong bóng dot com vào năm 1999, sau đó mới đạt đến thời điểm chín muồi khi nó được chấp nhận rộng rãi. Điều này có nghĩa rằng, blockchain tạo điều kiện cho những tài sản bị định giá quá cao, có thể gây ra sự điều chỉnh thị trường trong tương lai, làm ảnh hưởng đến nhiều công ty và toàn bộ ngành.

Chúng ta không biết trước tương lai sẽ như thế nào, nhưng bất chấp sự thay đổi, khủng hoảng từ năm 1999, Internet đã không biến mất, nó vẫn tiếp tục con đường của mình bằng cách định hình toàn bộ ngành công nghiệp. Điều tương tự rất có thể cũng sẽ xảy ra với công nghệ blockchain.

Blockchain thực sự có thể biến đổi thị trường, vì chúng ta có thể kiểm soát được mọi giao dịch, hợp đồng hoặc bất kỳ sự di chuyển nào trong mạng. Chúng ta có thể làm cho các giao dịch và quy trình P2P trở nên minh bạch, được bảo mật với sự trợ giúp của mật mã, có dấu thời gian và dễ theo dõi. Điều này khác với Internet ngày nay, nơi các trung gian đóng vai trò quan trọng. Các công ty như Facebook, Google, chính phủ, ngân hàng, công ty công nghệ cao đều là những trung gian ảnh hưởng đến thông tin và quy trình trong mạng Internet. Blockchain loại bỏ những trung gian như vậy vì lợi ích của tất cả mọi người.

Bài viết tham khảo từ các nguồn:

https://medium.com/@micheledal...https://blockgeeks.com/guides/...https://blog.iqoption.com/is-b...

Ngày 11/8, giá AXS - đồng tiền mã hóa trong trò chơi Axie Infinity - chạm mốc 74,45 USD/đồng, đẩy giá trị vốn hóa của tựa game lên trên 4,3 tỷ USD.
Theo website chuyên cung cấp số liệu về tiền mã hóa Coinmarketcap, trong sáng 11/8, giá token AXS đã chạm mốc 74,45 USD/đồng, tăng gần 60%. Trước đó một ngày, token AXS chỉ được giao dịch trong vùng giá trên dưới 45 USD/đồng.
Với đà tăng phi mã, giá trị vốn hóa của Axie Infinity vượt qua con số 4,3 tỷ USD. Đáng nói, khối lượng giao dịch loại token này trong 24 giờ qua đã tăng 731,95%, tương đương 5,641 tỷ USD.
Kể từ mức đỉnh 52,18 USD/đồng lập vào ngày 27/7, đây là đợt tăng giá mới của token AXS.
Tuy nhiên, giá token SLP - một đơn vị tiền khác trong game - chỉ tăng nhẹ từ 0,16 USD lên 0,20 USD/đồng trong 24 giờ qua. Vốn hóa của SLP đang ở mức 200 triệu USD.
*Theo nhà phát hành, người chơi có thể kiếm ra tiền từ trò chơi. Ảnh: Bitcoinnews.*
Axie Infinity là trò chơi do studio Sky Mavis ra mắt năm 2018. Công ty hiện có trụ sở đặt tại TP.HCM do CEO Nguyễn Thành Trung đứng đầu.
Khác với những trò chơi thông thường, Axie Infinity là dự án hoạt động trên nền tảng của chuỗi khối Ethereum. Đây cũng là nền tảng của đồng tiền mã hóa có giá trị lớn thứ 2 thế giới Ether.
Các vật phẩm trong game được thiết kế dưới dạng NFT (vật phẩm được mã hóa trên nền tảng blockchain, có tính duy nhất, được xác thực) và có thể giao dịch mua bán trong cộng đồng người chơi. Các vật phẩm này có thể quy đổi ra thành token AXS và chuyển sang tiền fiat thông qua sàn giao dịch tiền mã hóa.
Ngày 6/8, Axie Infinity tuyên bố cán mốc 1 triệu người chơi/ngày. Số lượng người chơi tập trung chủ yếu ở khu vực Đông Nam Á, nhiều nhất là Philippines.
Theo dữ liệu của DappRadar, doanh thu của Axie đã đạt 1,1 tỷ USD, gộp từ các hoạt động giao dịch vật phẩm NFT trong game. Trong đó, tựa game đã có 2,5 triệu giao dịch, phát sinh 1,4 triệu giao dịch trong 30 ngày qua.

(Theo VNexpress.net)

**I. Game Blockchain?**
**1. Khái niệm**
Với việc bùng nổ của Blockchain, game Blockchain cũng theo đó phát triển nhanh chóng. Vậy game Blockchain là gì? Game Blockchain có gì khác biệt với game hiện tại? Dưới đây là nội dung giới thiệu liên quan.


Game Blockchain là thể loại game mới tích hợp công nghệ và khái niệm Blockchain. Sự kết hợp giữa game và công nghệ Blockchain chủ yếu có 2 điểm: thứ nhất là lưu thông tài sản, thứ hai là nền tảng.

**2. Xuất phát điểm**
Game Blockchain trên thị trường hiện nay, đều có nguồn gốc từ CryptoKitties, thường được gọi là chú mèo bí ẩn.


Vào tháng 11 năm ngoái, stutio thiết kế Axiom Zen đã tung ra tựa game CryptoKitties, chỉ sau 1 tháng ngắn ngủi đã nhận được sự chú ý của nhiều người dùng, giao dịch trên CryptoKitties, lưu lượng mèo ảo đã chiếm đến 20% của Ethereum, gây ra sự quá tải cho Ethereum.

Nếu dùng tiêu chuẩn của 1 game đo lượng chú mèo bí ẩn, với con số hơn 200 ngàn lượng người dùng đăng ký không thể khiến nó được gọi là tựa game đột phá được, điều này chủ yếu là vì giới hạn của tựa game này đã hạn chế sự tham gia của phần lớn người chơi, nó cần người dùng có các đồng tiền Ethereum, và có thể làm rõ các thông tin chuyên nghiệp khác như các giao dịch OTC, tài khoản tiền tệ, khóa riêng của MetaMask, và khóa công khai trao đổi tiền tệ kỹ thuật số …

Tuy nhiên, điều trớ trêu chính là ý định ban đầu của các nhà sản xuất tạo ra game này là hi vọng thông qua kiến thức Blockchain phổ cập khoa học của game này, mà không phải khiến Blockchain cung cấp cho game một giá trị độc đáo hay cung cấp cơ hội cho các nhà đầu cơ trục lợi. Điều này cũng gây ra một vấn đề cốt lõi, khi thế giới bên ngoài ủng hộ việc Blockchain sẽ lật đổ ngành công nghiệp game thế nào, sản phẩm game của nó rốt cuộc giành cho người chơi thường hay giành cho các nhà đầu cơ? Hay cả hai nhóm người chơi này phải chăng có tồn tại mối liên hệ nội tại có thể chuyển hóa được?

Sau khi Cryptokitties bùng nổ, cũng có game bắt đầu làm game xoay quanh Cryptokitties token đã ra mắt khá nhanh chóng. Trong đó game khá nổi tiếng là Kitty Hat Extension (https://www.kittyhats.co/). Người chơi có thể mang đủ loại trang sức cho mèo nhỏ của mình. Song bản thân những trang sức này cũng là dựa trên cơ bản NFTs để làm ra.

Một game khác cũng đang test chính là Cryptocuddles, ở trong game này, người chơi có thể cho mèo của mình chiến đấu với mèo khác. Ngoài ra cũng có thể tăng cấp và trang bị cho mèo của mình.

Cộng đồng người chơi của Cryptokitties từ lúc ban đầu bán game cho đến nay đều rất sôi nổi. Nhóm thảo luận game phân bố khắp toàn cầu. Còn bản thân nội dung thảo luận được tạo ra trong cộng đồng cũng đã lắng đọng ra rất nhiều câu chuyện thú vị.

Lợi nhuận chủ yếu của Cryptokitties là thông qua phí thủ tục 3,75% của số tiền giao dịch mèo. Điều này yêu cầu nhà vận hành game phải tìm cách để tăng mức độ sôi nổi của game. Và độ sôi nổi liên quan đến việc thiết lập cộng đồng người chơi và sự hài lòng cao của người chơi đối với game.

**II. CÁC THỂ LOẠI GAME BLOCKCHAIN**
**1. Theo chủng loại của "Blockchain" để phân biệt:**
**Game Ethereum:** Logic cơ bản của game dựa trên Ethereum Blockchain và hợp đồng thông minh (Smart Contract).

**Game LinkToken:** Logic cơ bản của game dựa trên công nghệ Blockchain OneThing Cloud của Xunlei.

**Game Public Blockchain:** Bất cứ ai cũng có thể xem tất cả số liệu và giao dịch bắt đầu ở trên Blockchain, mã nguồn mở, quản lý phân cấp Blockchain, dựa vào thuật toán và cơ chế hệ thống khác, đạt được mục đích không phơi bày quá nhiều sự riêng tư khi tiến hành giao dịch hay sửa đổi số liệu, ví dụ Bitcoin hay Ethereum...

Game Private Blockchain: Tương tự như Public Blockchain, kho số liệu kiểu phân tán, giao dịch giữa các điểm-điểm với nhau, nhưng không phải ai cũng có thể đọc, viết, xét duyệt số liệu Blockchain. Chủ sở hữu của kho số liệu là đội ngũ hoặc công ty riêng biệt, trong tình huống xấu nhất, người sở hữu có thể ẩn hoặc xóa Blockchain. Nói tóm lại, Private Blockchain không phải hoàn toàn phân cấp.

**2. Theo thể loại game:
2.1 Game thể loại nhận nuôi**

Vào cuối năm ngoái, Cryptokitties ra mắt đã vô cùng hot, đã hâm nóng cho game Blockchain, game thể loại nuôi dưỡng pet mà tiêu biểu là Cryptokitties đã ồ ạt bắt chước ra mắt.

**Cryptokitties**

CryptoKitties là một ứng dụng game nuôi mèo ảo phát triển dựa trên Ethereum, được tạo ra bởi một Studio thiết kế tên AxiomZen ở Vancouver, người chơi có thể mua bán và sinh sản các giống pet điện tử mèo con khác nhau ở trên đó. Từ sau khi game ra mắt vào 28/11/2017, trong cộng đồng những người yêu thích tiền mã hóa đã bị xoáy vào cơn lốc nuôi mèo, hút mèo, trở thành ứng dụng có tỉ lệ sử dụng Ethereum cao nhất trong 1 ngày, từng chiếm trên 16% lưu lượng giao dịch của mạng Ethereum (http://36kr.com/p/5106545.html), khiến cho mạng Ethereum không chịu nổi gánh nặng, xuất hiện tắc nghẽn nghiêm trọng, giao dịch chuyển khoản trì hoãn không thể đến tài khoản...

Theo giới truyền thông, trong ba tháng sau khi ra mắt chính thức vào tháng 11/2017, trên cổng CryptoKittie đã bán được hơn 280000 con mèo ảo, với mức giá trung bình là 69,47 USD, 1 con mèo ảo phẩm chất quý hiếm thậm chí có thể báo giá giao dịch trị giá hàng triệu USD. Theo số liệu bên thứ 3 cho thấy, doanh thu tích lũy của "CryptoKitties" đạt đến 37953.34 đồng Ethereum, khoảng 123 triệu RMB. Hiện tại, Ethereum CyptoKitties (phòng thực nghiệm CryptoKitties) đã hoàn thành tài chính vòng A 70 triệu USD. Vòng này do Soros Quantum Fund dẫn đầu đầu tư, các bên đầu tư khác bao gồm tư bản ConsenSys, quỹ DouleRock, công ty quỹ của Google.

**Etheremon - Quái thú Ether**

Etheremon có thể hiểu đơn giản như là Pokémon phiên bản Blockchain. Người chơi có thể mua quái thú nhỏ (sẽ có tỉ lệ trốn thoát) và để cho những quái thú trưởng thành trong những cuộc đi săn lẫn nhau. Hiện nay game chỉ mở chức năng mua, chức năng đi săn chưa mở. Người chơi có thể nhận miễn phí quái thú ban đầu. Theo tin tức truyền thông, trong vòng chưa đầy 24h sau khi Etheremon ra mắt, lượng giao dịch đã vượt quá 19000 lượt.

**Etherbots - Người máy Ether**

Etherbots thiết kế giống như CryptoKitties, cho phép người dùng mua "thùng gỗ (crate)", dùng để chế tạo người máy và bán ra trên thị trường. Trong tương lai game sẽ tăng thêm khâu đối chiến giữa các robot. Theo tin tức của truyền thông, doanh thu trước khi bán của game đã vượt quá một triệu USD.

**CryptoCelebrities – Người nổi tiếng mã hóa**

Game này thật ra có cơ chế giống như game CryptoKitties, chỉ là đổi nội dung nhận nuôi thành người nổi tiếng, ví dụ như tổng thống Mỹ Trump, người sáng lập Ethereum Thần V.

Trên thực tế, sau khi Cryptokitties bùng nổ, một loạt game nuôi pet mô phỏng ào ạt ra đời, ví dụ Region chain rabbit, LinkMonkey, PolyPony, iFish, Crytodogs, Pet Planet..., có một thời gian "sở thú cũng không đủ dùng nữa".

Lý do CryptoKitties có thể bùng nổ chỉ trong một đêm là vào điểm thời gian đó, ngoài sự khan hiếm đề tài, cũng có một số đặc tính mới do công nghệ Blockchain đem lại, ví dụ như tính ngẫu nhiên mạnh (mèo kết hợp theo cặp sản sinh có tính ngẫu nhiên giống như rút thưởng, có hệ thống sinh sản kiểu đánh bạc, giá trị sưu tập (theo lý thuyết, mỗi con mèo là độc nhất vô nhị), chịu ảnh hưởng giá trị chủ quan của con người (giá của mèo ảnh hưởng bởi phán đoán chủ quan của con người)...

Sự thành công của CryptoKitties cũng đã thu hút nhiều đội ngũ, tư bản nhập cuộc. Trong thực tế, cơn sốt CryptoKitties xuất phát từ sức mạnh đầu cơ mạnh mẽ, người tham gia phần lớn đều có tâm lý "có cơ hội kiếm lời", đằng sau đó là sự hỗ trợ của các nhà đầu cơ điên cuồng trên toàn cầu. Do đó, gameplay của game loại này không cao, độ khó phát triển cũng không lớn, nhưng yêu cầu về vận hành thật sự rất cao.

Ở Trung Quốc, Hiệp Hội Tài Chính Internet Trung Quốc vào ngày 12/01 đã chỉ đích danh phê bình "LinkToken" của Thunder huy động vốn biến tướng, để tránh né rủi ro chính sách, các công ty lớn đã áp dụng chiến lược tương đối bảo thủ, Netease trước đó có ý muốn nhập cuộc đã tạm dừng dự án Mèo Chiêu Tài, pet mã hóa do Baidu ra mắt "Pet chain" không hỗ trợ giao dịch.

Một số công ty nhỏ trong nước tiếp tục dự án, nhưng trong các game mô phỏng nhập cuộc sau, ngoài bị chỉ trích vì chỉ thay đổi vẻ ngoài thì cũng có mấy công ty đã rơi vào hoàn cảnh bế tắc. Ví dụ Legou do thua lỗ mà rơi vào cục diện bế tắc, Tam Quốc LinkToken do không thể khắc phục vấn đề kỹ thuật nên đã từ bỏ dự án.

**2.2 Game thể loại bất động sản**

Game thể loại bất động sản luôn là thể loại khá hot trong các game mini, cũng là một thể loại xuất hiện khá sớm trong game Blockchain. Ví dụ Decentraland, bởi vì có ngưỡng giới hạn bắt đầu thấp và thường kết hợp với thực tế tạo ra sự ham muốn chiếm hữu, tốc độ truyền bá tương đối nhanh, ví dụ số liệu gần đây của CryptoCountries là khá lạc quan.

**Decentraland**

Decentraland rất giống với Minecraft phiên bản Blockchain. Người dùng có thể sử dụng tiền tệ MANA do Decentraland phát hành mua đất đai, dịch vụ và sản phẩm ở trong thế giới ảo, nhận được quyển sở hữu và có thể xây dựng kiến trúc hoặc game mà mình muốn ở trên đất đai của mình...

Vào năm 2017, Decentraland tiến hành ICO, huy động Ether với giá trị 35 triệu USD. Người sáng lập Ari Meilich trước đây là người đồng sáng lập trang web tuyển dụng kỹ thuật lập trình viên và là người phụ trách của trang web phân tích thị trường, người đồng sáng lập Esteban Ordano là người Argentina, đã làm việc 5 năm ở trang web loại giáo dục, từng sáng lập công ty tên là Smart Contract Solutions.

**CryptoCountries – Quốc gia Ether**

CryptoCountries đặc biệt hot gần đây có cách chơi chủ yếu là thu thập, mua và bán quốc gia. Điểm sáng tạo mới của nó chính là, người chơi game có thể tăng giá để mua quốc gia đã có chủ. Dựa theo số liệu giám sát của Dappradar, trong 7 ngày (đến chiều 23/02) doanh thu khoảng 3366 ETH.

Tương tự game loại nuôi pet, sau khi game loại bất động sản có hình mẫu thành công thì đã thu hút nhiều sản phẩm tương tự, bao gồm CryptoCities.net, World-YouCollect... Hiện tại ở Trung Quốc về phương hướng này Hash World tương tự như Đại Phú Ông phiên bản Blockchain, cho đến ngày 12/02 đã tích lũy được 40000 người dùng, hỗ trợ tài trợ cho các tài sản kỹ thuật số giá trị hàng triệu USD, cùng với đầu tư vốn của Danhua Capital. Ở Hàn Quốc, công ty game BCG đã chế tác Nông trại SHOP, cách chơi cốt lõi là kinh doanh nông trại, bản thân game giống như game kinh doanh nông trại không phải Blockchain, chỉ là biến cơ chế khuyến khích, lưu thông tiền tệ thành Token.

**2.3 Game loại cờ bạc cá cược**

Game cờ bạc cá cược là ứng dụng tập trung sự sôi nổi trong lĩnh vực Blockchain hiện tại, ví dụ vDice, Etheroll, WinSome, EtherFlip... luôn luôn dẫn đầu về phương diện DAU, lượng giao dịch.

**SatoshiDICE**

Mặc dù không trực tiếp ứng dụng Blockchain, chỉ là dùng Bitcoin làm quỹ cờ bạc cá cược, "SatoshiDICE" có thể được coi là cổng web cá cược có khái niệm Blockchain sớm nhất, ra mắt vào tháng 5-2012 xong đã chiếm hơn một nửa giao dịch trên lĩnh vực Blockchain lúc đó. Vào ngày 18 tháng 7 năm 2013, người sáng lập trang Erik Voorhees tuyên bố bán trang web này với giá 126,315 Bitcoin. Game này cũng có ảnh hưởng quan trọng đối với việc thành lập hệ sinh thái Bitcoin, nó khiến cho hầu như tất cả thợ đào Bitcoin đều nhận được khoản phí thủ tục vào thời điểm đó.

**vDice**

VDice rất muốn là bản sao SatoshiDICE ứng dụng hợp đồng thông minh, người dùng không cần tạo tài khoản cũng có thể đặt cược.

**Fair.Game**

Fair.Game là một cổng game đồ họa dựa trên Ethereum, hiện tại có 2 game Slot Machine online và Texas Hold’em Poker, giống với Slot Machine online và Texas Hold’em Poker bình thường, nhưng sử dụng công nghệ Blockchain, bảo đảm sự công khai, công bằng và minh bạch của game.

Tóm lại, game Blockchain hiện tại vẫn được thúc đẩy bởi tâm lý đầu cơ, gameplay của game vẫn chung chung. Trong lịch sử, mỗi một công nghệ, thiết bị đầu cuối mới xuất hiện đều là như vậy. Nhìn lại lịch sử, lúc iPhone vừa mới ra đời, Puff - game thổi váy trên iPhone cũng có được lượng người dùng lớn và phổ biến.

Game hiện tại dù là được thúc đẩy bởi tâm lý đầu cơ, nhưng nó đã hoàn thành giáo dục thị trường đến một mức độ nhất định, thu hút sự chú ý của các doanh nhân và người chơi chất lượng cao, nó vẫn có giá trị tích cực. Cơ chế lưu thông Token của Blockchain cho phép người chơi game có thể tham gia vào việc xây dựng game, đã mang đến một hình mẫu có ích; Trong tương lai rất có khả năng sẽ có nhiều game dễ chơi, thú vị, có giá trị chấp nhận và ứng dụng công nghệ liên quan Blockchain, nhưng điều này có thể mất một thời gian khá dài.

Ngoài ra, nếu công ty game Blockchain hiện tại có thể dựa vào cánh cửa sổ thời gian này để tích lũy một số lượng lớn người dùng, rất có khả năng họ sẽ trở thành lối vào cho tài sản kỹ thuật số trong tương lai, có khả năng có thể đưa vào các khâu như túi tiền, giao dịch... Nhưng ngoài yêu cầu về năng lực vận hành ra thì yêu cầu về năng lực kỹ thuật của đội ngũ cũng cần nâng cao hơn nữa.

Lãnh đạo của KardiaChain, Appota Fintech & Blockchain, Tomochain và Hub Global sẽ cùng bàn về xu thế, cơ hội và thách thức trong phát triển game blockchain Việt Nam.
Tiếp nối thành công của game tỷ USD gây bão toàn cầu - Axie Infinity, nhiều dự án game blockchain đang nhen nhóm phát triển ở Việt Nam. Mặc dù có thể mở ra một nền kinh tế mới dựa trên giao dịch của người chơi, không ít ý kiến cho rằng đây chưa hẳn là game mà giống công cụ được thiết kế để đưa người chơi đến gần với công nghệ blockchain, NFT và tiền mã hóa.
Để người dùng có thể hiểu hơn về game blockchain cũng như những thách thức và cơ hội của xu hướng này, VnExpress tổ chức CTO Talks với chủ đề "Trào lưu phát triển của game blockchain" vào 14h30, ngày 10/8.
Bốn diễn giả khách mời của toạ đàm là: ông Vương Quang Long - CEO & Founder TomoChain; ông Phạm Minh Trí - CEO & Co-founder My Defi Pet và KardiaChain; ông Trần Quang Hưng (Henry Trần) - Founder Hub Global; ông Nguyễn Minh Tuấn - Giám đốc Appota Fintech & Blockchain.

Ông Vương Quang Long là Giám đốc điều hành, kiêm sáng lập TomoChain Lab. Trước khi bén duyên với blockchain, ông Long là gương mặt nổi tiếng trong cộng đồng kinh tế. Năm 2014, sau khi hoàn thành luận văn tốt nghiệp tiến sĩ tại Mỹ, ông cùng đồng nghiệp quốc tế triển khai dự án NEM blockchain. NEM đang đứng top 20 blockchain hàng đầu thế giới với vốn hoá thị trường trên 500 triệu USD. Năm 2015 ông về Việt Nam khởi nghiệp với dự án Tomochain. Đây là hạ tầng blockchain cho phép người dùng thực hiện 2 mục tiêu: phát hành các token (tiền điện tử) và xây dựng ứng dụng phi tập trung cho doanh nghiệp. Một vài dự án đang triển khai thử nghiệm trên hệ thống của Tomochain là Triip Protocol - nền tảng tích điểm và thanh toán phục vụ khách du lịch; BigBom - nền tảng quảng cáo phi tập trung tại Đông Nam Á, TE-Food - công ty cung cấp giải pháp truy xuất nguồn gốc thực phẩm...
Diễn giả thứ hai của toạ đàm là ông Phạm Minh Trí - CEO & Co-founder My Defi Pet và KardiaChain. Ông có 10 năm kinh nghiệm làm việc trong nhiều lĩnh vực như tài chính, phát triển ứng dụng di động và dịch vụ. Năm 2018, ông đồng sáng KardiaChain để đưa công nghệ chuỗi khối blockchain gần hơn với người dùng Việt Nam. Một trong những phát minh nổi bật của KardiaChain là công nghệ liên chuỗi không xâm lấn (non-invasive cross-chain) mang tên Dual Node - đang chờ cấp bằng sáng chế. Công nghệ này giúp các blockchain "nói chuyện" được với nhau, bất chấp sự khác biệt về thuật toán. Nền tảng blockchain của KardiaChain cho phép mọi doanh nghiệp có thể phát triển các ứng dụng phi tập trung với tính năng minh bạch, bảo mật. Đầu năm 2021, ông Trí ra mắt game blockchain My Defi Pet với hơn 200.000 người dùng hàng ngày.
Cùng thảo luận với ông Long và ông Trí là Founder Hub Global - ông Trần Quang Hưng (Henry Trần). Ông có nhiều năm kinh nghiệm làm việc trên cương vị Venture Partner tại VinaCapital Ventures, một trong những quỹ đầu tư mạo hiểm lớn tại Việt Nam với 100 triệu USD vốn đầu tư, hợp tác chiến lược với các quỹ Mirae Asset, Naver, quản lý hàng trăm tỷ USD cũng như hàng trăm startup thuộc các lĩnh vực khác nhau. Ông cũng là Co-founder của Up coworking space, Hub Global và đã đầu tư vào nhiều công ty startup tại Việt Nam, bao gồm các công ty trong mảng CNTT nói chung và blockchain nói riêng. Ông từng có thời gian làm việc tại Liên Hợp Quốc và là người Việt trẻ duy nhất được mời tham dự Diễn đàn Kinh tế Thế giới tại Davos (Thụy Sĩ) và Myanmar năm 2013.
Diễn giả thứ tư của CTO talk ngày 10/8 là ông Nguyễn Minh Tuấn - Giám đốc Appota Fintech & Blockchain. Ông Tuấn có 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực công nghệ. Trước khi giữ vị trí giám đốc của Appota Corp, ông từng tư vấn về kế hoạch hoạt động, phát triển kinh doanh giải pháp thanh toán di động cho Mobile Entertainment Corp. Dưới sự dẫn dắt của ông Tuấn và cộng sự, Appota một trong những nền tảng giải trí di động hàng đầu Việt Nam với hơn 55 triệu người dùng trên sáu lĩnh vực kinh doanh chính: Giải trí trực tuyến, quảng cáo, thanh toán số & Fintech, giải pháp dịch vụ phần mềm cho doanh nghiệp, các giải pháp hỗ trợ thương mại điện tử và hạ tầng Internet.
Độc giả có thể đặt câu hỏi trực tiếp cho các diễn giả trong toạ đàm trực tuyến lúc 14h30, ngày 10/8 hoặc dưới phần bình luận.
(Nguồn VNexpress)